Cần tỉnh táo với bảng xếp hạng trường đại học đầu tiên ở Việt Nam

“Thế giới có nhiều cái không phù hợp với nước ta. Cứ áp dụng như vậy khác nào Việt Nam ăn cơm, Tây ăn bánh mỳ mà giờ lại xét theo tiêu chí bánh mỳ”, ông Ngọc giải thích.

Bản thân các trường phải đấu tranh về tiêu chí xếp hạng. Ông nêu ví dụ trước đây, khi nước ta tổ chức xếp hạng chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin của các bộ, ngành, ông phản biện tiêu chí, bao gồm số server/cán bộ cùng số buổi và kinh phí cho tập huấn cán bộ.

Theo ông, người trong cuộc cần phản biện để loại bỏ những tiêu chí không phù hợp. Ngoài bộ tiêu chí đánh giá, việc thu thập thông tin dữ liệu rất quan trọng trong xếp hạng đại học.

"Trước hết, các trường cần nhận thức được việc đánh giá để cung cấp thông tin đầy đủ. Sau đó, nhóm hay tổ chức đứng ra đánh giá cũng cần thẩm định thông tin chứ không chỉ dựa trên báo cáo giấy. Dữ liệu, thông tin đầu vào phải khách quan và tin cậy, đầy đủ, chính xác.

Bản thân người tổ chức đánh giá thấy dữ liệu đầu vào không đạt thì nên dừng hoặc làm lại từ đầu chứ liều mình công bố ra thì chẳng khác nào hại mình", ông Ngọc nói.

Theo ông Quách Tuấn Ngọc, đây là yêu cầu cần thiết đối với việc xếp hạng, đánh giá. Trước đây, Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng (nay là Cục Quản lý chất lượng), Bộ GD&ĐT, cũng từng kiểm định và chuẩn bị ra báo cáo về xếp hạng nhưng cuối cùng không công bố kết quả vì gặp trục trặc số liệu.

Nhóm nghiên cứu phải uy tín để xã hội 'tâm phục, khẩu phục'

TS Nguyễn Đức Nghĩa cho rằng nhóm nghiên cứu có ý tưởng hay và cần thiết trong bối cảnh Chính phủ và Bộ GD&ĐT có ý kiến đề xuất phân tầng đại học, hướng đến sự đánh giá, so sánh giữa các trường cùng nhóm ngành với nhau.

"Tuy nhiên, nhóm nên tập hợp nhiều nhà nghiên cứu có trình độ chuyên môn, am hiểu về giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học. Họ phải có uy tín vượt lên tất cả đơn vị được đánh giá để khiến dư luận 'tâm phục, khẩu phục'. Hiện tại, có người thực hiện nghiên cứu tôi cũng không biết họ là ai", TS Nghĩa nói.

Theo Phó giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM, nhóm nghiên cứu nên thực hiện độc lập với Bộ GD&ĐT và các trường để đảm bảo khách quan. Việc xếp hạng sẽ có ý nghĩa hơn khi hệ thống kiểm định đánh giá ngoài tương đối ổn định và hoàn thiện. Hiện nay, chính các bộ tiêu chuẩn đánh giá kiểm định các trường đại học còn chưa ổn định, bộ tiêu chuẩn mới chưa vận hành.

Ông Quách Tuấn Ngọc nêu quan điểm nhóm nghiên cứu cần thực hiện "khôn ra", tức là việc xếp hạng này phải nhận được sự công nhận của Bộ GD&ĐT, Hiệp hội các trường đại học, chính hiệp hội đứng ra tổ chức.

Ông Ngọc lấy ví dụ về cách Hội Tin học đã làm. Theo đó, Hội Tin học đứng ra cùng tổ chức với Bộ Thông tin Truyền thông và Chương trình Nhà nước về Công nghệ Thông tin. Hội Tin học là đơn vị thực hiện trực tiếp, được Bộ Thông tin Truyền thông ủng hộ, có thể có ít kinh phí thực hiện. Quá trình thực hiện, họ luôn xin ý kiến của bộ và của cả các đơn vị được đánh giá.

Như vậy, việc xếp hạng các trường đại học mới “danh chính ngôn thuận”. Khi không chính danh, việc đánh giá này sẽ chỉ mang tính tham khảo, không có nhiều tác dụng.