Thiết kế lại chương trình đào tạo giáo viên

Chương trình phải đảm bảo các tiêu chí chuẩn nghề nghiệp GV

Mục tiêu của trường sư phạm là đào tạo SV trở thành GV các cấp học. Do đó, TS Phạm Thị Kim Anh cho rằng, chương trình đào tạo phải đạt được các tiêu chí về phẩm chất nhân cách và các năng lực của Chuẩn nghề nghiệp GV đã quy định.

Từ chuẩn nghề nghiệp GV, chương trình đào tạo GV của các trường SP phải được thiết kế một cách tổng thể các hoạt động của quá trình đào tạo, trong đó mô tả mục tiêu, các khối kiến thức, năng lực, phẩm chất cụ thể, các phương pháp, hình thức tổ chức, kế hoạch đào tạo, các tiêu chí để kiểm tra đánh giá chất lượng đào tạo. Các thành phần đó chỉ ra những phẩm chất năng lực mà quá trình đào tạo phải đạt được. Đó cũng chính là chuẩn tốt nghiệp ĐHSP.

Thiết kế hướng vào sự thay đổi vai trò của GV trong xã hội hiện nay

TS Phạm Thị Kim Anh nhấn mạnh: Theo quan niệm mới, GV hiện nay phải trở thành : Nhà giáo dục, Nhà nghiên cứu, Người học, Nhà văn hóa- xã hội.

GV là nhà giáo dục, theo nghĩa rộng, nghĩa là GV không chỉ có vai trò giảng dạy, truyền thụ kiến thức mà là nhà giáo dục chuyên nghiệp, thực hiện sứ mệnh cải tạo xã hội và phát triển toàn diện HS bằng năng lực tư duy và năng lực hành động để HS không ngừng phát triển nhận thức, trí tuệ, sức khoẻ, những xúc cảm và kĩ năng cần thiết, cơ bản của con người.

GV đồng thời phải có vai trò là người nghiên cứu và giải quyết những vấn đề của thực tiễn giáo dục. Nói cách khác, GV là người lao động sáng tạo, xây dựng và phát triển những kiến thức mới trên cơ sở quan sát, phân tích, suy ngẫm và tổng kết những kinh nghiệm từ thực tiễn giáo dục và hoạt động nghề nghiệp của bản thân để giáo dục học sinh.

GV phải là người học suốt đời để vừa nâng cao năng lực cá nhân, sự hiểu biết về xã hội và khoa học trong lĩnh vực nghề nghiệp của mình vừa nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục HS.

GV là nhà văn hoá - xã hội: Điều này nhấn mạnh đến trách nhiệm đóng góp của GV trong cộng đồng nơi cư trú và cộng đồng địa phương như một công dân có ý thức trách nhiệm xây dựng môi trường văn hóa - xã hội qua tấm gương nhân cách, đạo đức của mình. Nói cách khác, GV sẽ đóng vai trò tích cực vào các phong trào xây dựng văn hoá của địa phương, cộng đồng.

Với 4 vai trò trên đây, đòi hỏi chương trình đào tạo GV phải hướng tới việc đào tạo những giáo sinh tương lai trở thành nhà GD, người nghiên cứu, người học suốt đời và nhà văn hóa - xã hội.

Xây dựng chương trình theo tiếp cận mục tiêu phát triển năng lực nghề

Mục tiêu của các trường sư phạm là đào tạo ra những SV có đủ năng lực thực hiện các hoạt động cơ bản trong thực tiễn nghề nghiệp và giải quyết tốt các tình huống xảy ra trong bối cảnh cụ thể của thực tiễn giáo dục. Đặc biệt, sau năm 2015 chương trình - SGK mới ở phổ thông sẽ được biên soạn theo định hướng phát triển năng lực HS.

Vì thế, Tiến sĩ Phạm Thị Kim Anh cho rằng, chương trình đào tạo GV phải cấu trúc và thiết kế lại sao cho phát triển được những năng lực nghề cần thiết và vững chắc cho SV để có thể đáp ứng với thực tiễn phổ thông.

Muốn vậy, trong xây dựng và phát triển chương trình đào tạo GV cần có sự gắn kết chặt chẽ giữa học lí thuyết với thực hành, thực tập; tri thức lí luận với tri thức thực tiễn; tri thức khoa học với tri thức kinh nghiệm và tri thức hành động theo định hướng phát triển năng lực nghề. Trong đó chú trọng rèn luyện các năng lực dạy học - giáo dục cho SV.

Trong chương trình đào tạo phải đặt bộ môn phương pháp dạy-học và kiến thức về nghiệp vụ sư phạm vào một vị trí thích đáng đồng thời chăm lo đầu tư cho bộ môn này thực sự trở thành rường cột trong đào tạo nghiệp vụ sư phạm.

Theo tiếp cận này thì mục tiêu của chương trình đào tạo phải được cụ thể hóa bằng hệ thống năng lực của người GV: Năng lực chuyên ngành, năng lực dạy học và giáo dục, năng lực đánh giá, năng lực sáng tạo và đổi mới, năng lực nghiên cứu, năng lực phát triển chương trình, năng lực giao tiếp; năng lực thích ứng môi trường; năng lực học tập suốt đời, năng lực văn hóa - xã hội, năng lực cảm xúc, năng lực truyền thông, năng lực công nghệ thông tin, năng lực phát triển nghề...

Thiết kế phù hợp với sự thay đổi chương trình - SGK mới

Chương - SGK mới được xây dựng theo quan điểm chuyển từ việc trang bị kiến thức sang hình thành năng lực cho HS; dạy theo chương trình tích hợp và phân hóa. Vì thế số môn học ở phổ thông giảm, chủ yếu là hoạt động giáo dục (nhiều môn không còn nữa mà tích hợp trong môn KHTN và KHXH).

Theo TS Phạm Thị Kim Anh, thực tế này đòi hỏi các trường sư phạm phải tái cấu trúc lại các khoa và xây dựng lại chương trình đào tạo mới theo hướng dạy học tích hợp và phân hóa để SV ra trường có thể đáp ứng được yêu cầu của đổi mới giáo dục phổ thông.