Nhộn nhạo như đào tạo tiến sĩ

Đó là kết quả trong lần đầu tiên tiến hành thẩm định công tác đào tạo tiến sĩ ở các trường ĐH do Bộ GD-ĐT thực hiện trong hai năm 2013 và 2014.

Từ thống kê của Bộ GD-ĐT, không khó để nhận ra tốc độ tăng trưởng quy mô đào tạo sau đại học, trong đó có đào tạo tiến sĩ, đang “phình” ra một cách ngoạn mục.

Trong 10 năm (2001-2011), số nghiên cứu sinh tăng gần gấp đôi, từ 2.500 lên đến gần 4.700, còn số người học lấy bằng thạc sĩ thì tăng đến hơn bốn lần (từ hơn 15.000 lên gần 63.000 học viên).

Trường nói đạt, bộ bảo không

Một luận án tiến sĩ xuất phát từ khoa địa lý ĐH Sư phạm Hà Nội, được bảo vệ thành công, chủ nhân chỉ chờ ngày được trao bằng tiến sĩ. Bất ngờ, khi Bộ GD-ĐT tiến hành thẩm định thì luận án này lại lọt vào tầm ngắm đặc biệt 2/3 nhà thẩm định độc lập đánh giá luận án không đạt yêu cầu.

Lập tức, một hội đồng thẩm định mới gồm bảy người được thành lập. Đến lúc này, cả hội đồng lại tiếp tục ra quyết định luận án chưa đạt yêu cầu.

Theo quy định, Bộ GD-ĐT lại phải làm bước tiếp theo triệu tập hội đồng bảo vệ luận án cấp trường để đối thoại trực tiếp với hội đồng thẩm định cấp bộ.

Ông Đỗ Văn Thanh - trưởng khoa địa lý ĐH Sư phạm Hà Nội - cho hay trước khi bị đưa ra thẩm định, luận án về mô hình áp dụng cho đánh giá môi trường nước ở Hà Nội đã được bảo vệ thành công tại trường với 4/7 thành viên hội đồng đánh giá đạt mức “xuất sắc”.

Đến khi bộ lập hội đồng thẩm định, với vai trò là trưởng khoa, ông được thông báo luận án đăng ký mã ngành về địa lý là không đúng. Nhưng theo một số chuyên gia, nếu để luận án bảo vệ thuần túy về chuyên ngành môi trường thì cũng không đạt.

Sau này, một cuộc họp kéo dài suốt buổi sáng đến tận cuối giờ chiều mới cho kết quả 5/7 thành viên hội đồng thẩm định đồng ý luận án đạt với những yêu cầu bổ sung hết sức ngặt nghèo. Sau khi chỉnh sửa lại rất nhiều lần, nghiên cứu sinh lại được cấp bằng tiến sĩ, chỉ chậm hai năm so với bình thường.
Đây là trường hợp mà Bộ GD-ĐT phải xử lý rất nhiều bước để đánh giá lại một luận án tiến sĩ khi chủ nhân của nó chỉ chờ ngày được trao bằng. Thực tế, năm 2013, lần đầu tiên trong quản lý đào tạo sau ĐH, Bộ GD-ĐT tiến hành thẩm định hồ sơ, quy trình bảo vệ luận án tiến sĩ cũng như chất lượng của các luận án này với tỉ lệ tối thiểu 30% số luận án đã được bảo vệ.

Với gần 2.000 nghiên cứu sinh bảo vệ mỗi năm, Bộ GD-ĐT sẽ phải thẩm định khoảng 650 hồ sơ và luận án cụ thể. Đến thời điểm này cũng mới chỉ có bốn luận án bị đánh giá “không đạt yêu cầu, phải thành lập hội đồng thẩm định”.

Quy trình đào tạo có vấn đề

Nhìn toàn cảnh, quy trình đào tạo tiến sĩ, tổ chức bảo vệ luận án của các trường hiện đang thật sự có vấn đề. Kết quả thẩm định mà bộ làm rốt ráo hai năm qua cho thấy có đến 50% cơ sở không làm đúng quy trình đào tạo tiến sĩ và 3,1% trong số luận án thẩm định không đạt yêu cầu, phải thành lập hội đồng thẩm định.

Tại hội nghị hiệu trưởng các trường ĐH, CĐ vừa qua, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga thừa nhận có gần 90% số hồ sơ thẩm định phải bổ sung, rút kinh nghiệm. Lỗi vi phạm gặp nhiều nhất là dù đào tạo tiến sĩ không đúng ngành với ngành đào tạo thạc sĩ trước đó của nghiên cứu sinh.

Nhưng nhà trường không tổ chức học bổ sung đầy đủ, rồi không ít hồ sơ tính bài báo khoa học của nghiên cứu sinh với vai trò đồng tác giả, nhưng lại thiếu xác nhận của đồng tác giả còn lại cho phép nghiên cứu sinh sử dụng công trình chung để bảo vệ luận án.

Cũng có trường hợp những bản nhận xét của các nhà khoa học về tóm tắt luận án lại trùng lắp, hao hao giống nhau...

Ngoài 3,1% luận án được đánh giá lại “không đạt” buộc Bộ GD-ĐT phải lập hội đồng thẩm định, thì phần nhiều luận án bị “phê” có chất lượng chưa cao với gần 80% luận án phải chỉnh sửa bổ sung sau thẩm định.

Theo Zing.vn