Nắm chắc, hiểu sâu với hệ thống kiến thức các bài đọc văn

Ảnh minh họa

Dưới đây là chia sẻ của cô Trần Thị Lan - Giáo viên Trường THPT Hậu Lộc 3 (Thanh Hóa) về nội dung này.

Hệ thống kiến thức các bài đọc văn theo từng giai đoạn

Với nội dung này, cần hệ thống lại, hoàn cảnh lịch sử, xã hội, nội dung, đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam hiện đại qua từng giai đoạn với mục đích:

Giúp học sinh nắm kiến thức một cách khái quát nhất về một giai đoạn văn học. Đó sẽ là cơ sở giúp học sinh nắm bắt các bài đọc văn được sáng tác trong giai đoạn ấy một cách bài bản, khoa học, sâu sắc nhất.

Ngược lại, khi giáo viên giảng các bài đọc văn cụ thể, cần gắn với nét chính của giai đoạn văn học và xem đó như một dẫn chứng làm sáng tỏ phần nào giai đoạn văn học. Đây là mối quan hệ hữu cơ, phục vụ rất nhiều cho việc làm một bài văn nghị luận về một ý kiến bàn về văn học.

Giáo viên giúp học sinh so sánh các giai đoạn văn học thông qua những tác phẩm cùng viết về một đề tài, để rồi giúp học sinh nhận thấy: Cùng viết về một đề tài, đối tượng, các nhà văn về cơ bản nhìn nhận, đánh giá đối tượng giống nhau, nhưng bên cạnh đó sẽ có nét khác nhau ở cách kết thúc cuộc đời, số phận nhân vật.

Có thể lấy ví dụ: Cùng đề tài người lao động nghèo trong chế độ cũ, nhà văn đều phát hiện ra bản chất tốt đẹp trong tâm hồn cũng như số phận đau khổ, bất hạnh của người lao động nghèo khổ.

Nhưng nếu là những tác phẩm viết trước cách mạng tháng Tám năm 1945, nhà văn chỉ mới dừng lại ở đó nên kết thúc truyện không mở cho nhân vật lối thoát với một tương lai tươi sáng ở phía trước, mà là sự tù túng, đầy sự bi quan, bế tắc, bế tắc cho cả một giai cấp.

Còn những tác phẩm viết sau cách mạng tháng Tám năm 1945, kết thúc truyện bao giờ cũng là kết thúc mở, nhà văn mở ra một con đường sáng cho nhân vật mà ở đó là sự đổi đời theo ánh sáng của cách mạng.

Các nhân vật sẽ kết thúc một cuộc đời tăm tối, cực nhục, bị chà đạp, bị áp bức, bóc lột của giai cấp thống trị, cường quyền để vươn lên đòi lại quyền sống, quyền tự do, hạnh phúc cho bản thân. Sở dĩ có được kết thúc như vậy là do nhà văn nhìn cuộc đời, nhân vật bằng nhãn quan cách mạng.

Hệ thống theo trào lưu, xu hướng văn học

Giáo viên phải giúp học sinh phương pháp nắm bắt từng văn bản cụ thể trên tinh thần của từng trào lưu, xu hướng văn học, để học sinh vừa nắm được đặc trưng, xu hướng của từng trào lưu văn học, từ đó có thể làm sáng tỏ nó ở từng tác phẩm cụ thể .