Các nỗ lực của Việt Nam trong việc đẩy nhanh xử lý nợ xấu có thể giúp xử lý các vấn đề chất lượng tài sản vốn tác động tiêu cực đến xếp hạng của các nhà băng. Tuy vậy, quá trình này sẽ không đem lại kết quả đáng kể trong ngắn hạn do các thách thức trong quá trình thực hiện, thông cáo cho biết.
Fitch, một trong 3 hãng xếp hạng lớn nhất của Mỹ, cũng cảnh báo tăng trưởng tín dụng nhanh chóng có thể làm nợ xấu giá tăng.
Nghị quyết 42, có hiệu lực từ 15/8, có thể loại bỏ một số rào cản pháp lý để xử lý nợ một cách hiệu quả. Nghị quyết này cho phép các ngân hàng thực hiện quyền sở hữu đối với tài sản đảm bảo, nhờ đó các ngân hầng đã tích cực hơn trong việc thu giữ bất động sản thương mại để phát mãi nợ xấu.
Nghị quyết này cũng cho phép giao dịch nợ xấu trên thị trường thứ cấp. Theo đó, nợ xấu có thể được bán cho bất kỳ pháp nhân nào, kể cả nhà đầu tư nước ngoài, mà không cần giấy phép kinh doanh nợ, theo thông cáo của Fitch.
Nỗ lực thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia có thể làm tăng nguồn vốn sẵn có để xử lý nợ, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang nhận được sự quan tâm mạnh mẽ từ các nhà đầu nước ngoại, với dòng vốn FDI ròng thuộc top đầu trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương trong năm 2016, chiếm đến 5,6% GDP, Fitch bình luận.
Tuy nhiên, việc bán nợ cho nước ngoài vẫn gặp nhiều trở ngại do nhiều vấn đề chưa được làm rõ, trong đó có các quy định hạn chế nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ tài sản. Đây chỉ là một trong số những ví dụ về việc vẫn tồn tại những hạn chế có thể cản trở quá trình giải quyết nợ xấu. Nghị quyết 42 sẽ chỉ được kiểm chứng tính hiệu quả rõ ràng khi các trường hợp đáng kể được xử lý, và Fitch dự báo những vấn đề còn lại sẽ không thể được sớm giải quyết.
Về lâu dài, một cơ chế xử lý nợ hiệu quả hơn có thể giúp các nhà băng giảm bớt các vấn đề về chất lượng tài sản vốn ảnh hưởng đến lợi nhuận. Tỷ lệ nợ xấu của hệ thống theo báo cáo của các tổ chức tín dụng là 2,55% vào cuối tháng 3/2017, nhưng con số này chưa bao gồm các khoản nợ xấu ngân hàng bán cho VAMC.
Fitch tính cả số nợ đã bán cho VAMC (theo quy định, các ngân hàng phải trích lập dự phòng từ 10% đến 20% giá trị sổ sách hàng năm) cũng như các khoản nợ có khả năng trở thành nợ xấu. Sự không nhất quán trong báo cáo tài chính và tính chủ quan trong hoạt động phân loại nợ đồng nghĩa với việc tỷ lệ nợ xấu thực chất có thể cao hơn.
Tỷ lệ nợ xấu ở một số ngân hàng được Fitch xếp hạng. Nguồn: Fitch và báo cáo của các ngân hàng.
Việc đẩy mạnh xử lý nợ hơn sẽ giúp nhà băng giảm gánh nặng chi phí vốn, nhờ đó các nhà băng chuẩn bị tốt hơn cho việc áp dụng Basel II dự kiến vào tháng 1/2020. Hiện nay, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) theo báo cáo của các ngân hàng hiện vẫn đáp ứng được yêu cầu tối thiểu (9%), nhưng là dựa trên tỷ lệ nợ xấu được báo cáo, vốn thấp hơn tỷ lệ thực tế. Quỹ tiền tệ quốc tế IMF ước tính rằng nếu Basel II được áp dụng đầy đủ, CAR của các sẽ giảm khoảng 2 đến 4 điểm phần trăm.
Fitch khuyến nghị rằng, trong quá trình xử lý nợ xấu, cần cân nhắc những rủi ro về chất lượng tài do tăng trưởng tín dụng nhanh tạo ra. Chính phủ đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước nâng mục tiêu tăng trưởng tín dụng lên 21-22% so với mục tiêu ban đầu là 17% -18% trong năm nay, nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,7%.
Các vấn đề về chất lượng tài sản hiện tại bắt nguồn từ việc tăng trưởng tín dụng nhanh và tiêu chuẩn cho vay thấp từ những năm 2000. Những rủi ro bộc lộ trong giai đoạn 2011 - 2013 từng gây ra căng thẳng đáng kể trong lĩnh vực tài chính. Do đó, Fitch cảnh báo một giai đoạn tăng trưởng tín dụng nhanh mới để đạt được các mục tiêu GDP có thể dẫn đến làn sóng vỡ nợ nữa.
Cuối tháng trước, Moody’s cũng ra báo cáo cho biết Nghị quyết 42, vốn dỡ bỏ các trở ngại pháp lý trước kia, sẽ giúp làm tăng khả năng cải thiện tỷ lệ thu giữ tài sản thế chấp dưới quyền của các ngân hàng và VAMC, và là một bước tiếp theo cực kỳ quan trọng trong việc xử lý nợ xấu.
