Ba thách thức đối với Bộ trưởng GD&ĐT trong năm 2017

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thừa cử nhân sư phạm nhưng lại thiếu giáo viên giỏi là khâu tuyển dụng, cũng như chính sách thu hút nhân tài.

Thực tế, tuyển sinh vào ngành sư phạm còn theo kiểu “vơ bèo vạt tép”. Năm 2016, cả nước có 96 mã ngành đào tạo sư phạm, phần lớn chỉ lấy điểm từ 16 đến 22, mức thấp so với các ngành khác như công an, y, dược…

Trả lời PV, nguyên Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình cho rằng trở ngại lớn nhất trong việc xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên phổ thông là thầy, cô ở các trường công lập gần như không còn động lực với nghề do thu nhập không đủ sống.

Năm 2016, câu chuyện lương giáo viên cũng thu hút sự quan tâm của dư luận: Hàng trăm giáo viên ở TP.HCM dạy không lương hơn một năm, lương khởi điểm của giáo viên thấp hơn bảo vệ...

Thu nhập thấp buộc một số giáo viên phải dạy thêm để đảm bảo cuộc sống. Từ đây, tiêu cực nảy sinh khi không ít thầy cô dạy thêm tràn lan, tạo ra làn sóng tranh luận nên hay không nên cấm dạy thêm, học thêm.

Bên cạnh đó, lương giáo viên vẫn tính theo kiểu cào bằng, căn cứ chủ yếu vào thâm niên thay vì dựa vào tiêu chí chất lượng, hiệu quả công việc như các ngành nghề khác.

Cách làm này không tạo động lực cho giáo viên phấn đấu, cản trở quá trình thu hút người tài vào ngành sư phạm.

Thách thức đặt ra cho Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ là làm thế nào để xây dựng đội ngũ giáo viên đạt chuẩn, đồng thời tìm ra lời giải cho bài toán lương giáo viên.

PGS Văn Như Cương nhận định đây là vấn đề khó do không thể tăng lương cho giáo viên vì còn liên quan các ngành khác. Cấm dạy thêm hay không cũng là câu hỏi không dễ trả lời; nếu cấm giáo viên không đủ sống, không cấm lại phát sinh tiêu cực.

Đổi mới để tồn tại trong cuộc cách mạng 4.0

Theo nhiều chuyên gia, một bài toán khác đặt ra cho Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nói riêng và ngành giáo dục nói chung là đổi mới, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để tồn tại trong cuộc cách mạng 4.0 - xu hướng kết hợp giữa các hệ thống ảo và thực thể, vạn vật kết nối Internet (IoT) và các hệ thống kết nối Internet (IoS).

Thậm chí, không ít ý kiến cho rằng nếu không đổi mới, giáo dục đại học sẽ “chết” trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Điều này là có cơ sở khi việc dạy và học ở nước ta hiện nay vẫn nặng về phương pháp truyền thống, lạc hậu.

PGS Văn Như Cương cho rằng việc áp dụng công nghệ vào giáo dục phổ thông còn mang tính hình thức, chưa phát huy thế mạnh của nó.

Trong khi đó, một chuyên gia khác nêu thực trạng ở bậc đại học, phương pháp đào tạo chủ yếu là thầy đọc, trò chép. Những kiến thức, kỹ năng sinh viên học từ trường chưa đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế 3.0 và có thể hoàn toàn không hữu dụng với nền kinh tế 4.0.

Mô hình giảng đường thông minh được ứng dụng tại ĐH Y Dược Thái Nguyên. Ảnh: Nguyễn Sương.

Trong báo cáo gửi Quốc hội, Bộ trưởng GD&ĐT cho biết đến năm 2016, 100% nhà trường đã kết nối Internet, trong đó 85% kết nối cáp quang; website và email giáo dục được triển khai rộng khắp; 70% các trường học đã triển khai phần mềm quản lý nhà trường (trong đó 80% phần mềm trực tuyến).

Bộ đánh giá cơ sở vật chất của nhiều trường đại học, cao đẳng đã được cải thiện và có môi trường sư phạm tốt; một số trường đã có các phòng thí nghiệm hiện đại, đáp ứng được nhiệm vụ giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học; một số trường đã xây dựng được thư viện điện tử hiện đại, đạt tiêu chuẩn khu vực.

Song việc ứng dụng công nghệ thông tin trong môi trường giáo dục vẫn còn nhiều bất cập do thiếu thốn cơ sở vật chất, giáo viên kém công nghệ thông tin hoặc chỉ áp dụng máy móc, thiếu sáng tạo và chậm đổi mới.

Thực trạng này đặt ra thách thức không dễ thay đổi, nhất là khi cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang được hình thành và có những đột phá về công nghệ mới trong các lĩnh vực như trí thông minh nhân tạo, robot, mạng Internet, phương tiện độc lập, in 3D, công nghệ nano, công nghệ sinh học, khoa học về vật liệu, lưu trữ năng lượng và tin học lượng tử...