Lợi nhuận quá lớn có thể hại chết doanh nghiệp?

Ví dụ: là một phần của dịch vụ giao hàng trong ngày, công ty đã mở rộng các trung tâm phân phối và thuê thêm hàng nghìn công nhân tại California và nhiều bang khác, công ty dành phần lớn số tiền kiếm được để tạo ra và mở rộng các sản phẩm mới (điện thoại, máy tính bảng) và tiếp tục xây dựng nền tảng Amazon Web Services (AWS). Năm 2006, AWS đã bắt đầu đưa ra một kiến trúc dịch vụ IT ( IT infrastructure services) cho các nhà kinh doanh nhỏ dưới dạng web services – bây giờ phổ biến dưới tên gọi điện toán đám mây. Hiện nay, AWS đã phát triển như một vũ trụ với hơn một triệu khách hàng thường xuyên tại 190 nước trên thế giới.

Khi điều hành chiến lược, quả thực rất khó để có thể đạt được những con số ấn tượng về lợi nhuận, và đó cũng chính là cái “bẫy”: Một công ty thành công trong việc tạo ra lợi nhuận có thể sẽ bỏ qua nhiều sự đổi mới cần thiết, vì khi đó họ đang tập trung vào việc mở rộng hiệu quả theo quy mô và giảm chi phí, từ đó họ bỏ lỡ những cơ hội mới. Trong khi Ballmer tập trung nhiều nguồn lực quan trọng để phát triển một phiên bản mới của Windows ("Longhorn") nhằm bảo vệ dòng sản phẩm cốt lõi của Microsoft, ông đã bỏ lỡ cơ hội lớn trong việc phát triển các công cụ tìm kiếm, mạng xã hội, và điện thoại thông minh (cả công cụ tìm kiếm Bing và Windows Phone chỉ là kết quả quá muộn để đương đầu với những thách thức nghiêm trọng từ Google, iPhone và Android.) Microsoft dường như trở nên cứng nhắc và cồng kềnh, họ còn gặp khó khăn với các vụ sáp nhập và mua lại, gần đây có người cho rằng: "Trong những ngày đầu thành lập, Microsoft có nhiều rủi ro hơn so với một tên cướp biển; bây giờ, họ có ít rủi ro hơn so với một công ty bảo hiểm."

Mô hình mới cho sự tăng trưởng

Bài học nào chúng ta có thể học hỏi từ quan điểm khác nhau về lợi nhuận của 2 công ty Microsoft và Amazon? Bạn có biết khi nào cần tập trung để phát triển lợi nhuận và khi nào thì cần lo lắng làm sao để chiến thắng trong tương lai không?

Bất chấp quy mô, Amazon vẫn đang tư duy như một nhà khởi nghiệp, điều đó duy trì sự cởi mở để sáng tạo – một trong những đặc điểm của hãng từ những ngày đầu thành lập. Quan điểm này tập trung vào sự tăng trưởng và liên tục sáng tạo ra cái mới, họ mở rộng các mảng kinh doanh cốt lõi bằng việc mở rộng sự lựa chọn cho khách hàng (ví dụ, các dịch vụ Amazon Prime, giao hàng ngày mai và giao hàng trong ngày). Bạn có thể nhìn thấy dưới đây là hai mô hình kinh doanh của hai ông lớn này:

Trong mô hình của Microsoft, lợi nhuận đóng vai trò trung tâm. Trước đây, không phải Microsoft luôn theo cách này, trong lịch sử của hãng, có những lúc nó cũng giống mô hình của Amazon. Nhưng Amazon đã tìm ra cách để duy trình mô hình như một công ty khởi nghiệp, bằng cách lấy tăng trưởng làm trung tâm, phát triển các mảng kinh doanh ở cạnh, với các dịch vụ như AWS, và các sản phẩm như Kindle và Fire. Amazon vẫn tiếp tục giai đoạn xây dựng và tạo lập của nó, họ đo lường sự thành công bằng sự tăng trưởng doanh thu và số lượng khách hàng hài lòng, không phải bằng lợi nhuận cao.

Các công ty công nghệ cao đã cho chúng ta thấy bức tranh căng thẳng giữa hai quan điểm tập trung vào lợi nhuận và sự đổi mới kể từ khi vòng đời sản phẩm công nghệ cao ngày càng ngắn và thu hẹp lại. Khi các công ty như Microsoft thành công và trở thành khổng lồ, họ có xu hướng trở thành người quản lý của các công thức tạo ra thành công của họ, và họ tập trung vào lợi nhuận, cố gắng sinh lời nhiều nhất có thể. Nhưng một sự tập trung quá nhiều vào lợi nhuận có thể làm mất đi các khoản đầu tư mà có thể dẫn đến việc tạo ra những điều lớn lao tiếp theo.

Liệu Microsoft có thể thoát ra khỏi cái bẫy lợi nhuận, lấy lại tinh thần khởi thủy của nó và bắt đầu chấp nhận rủi ro nhiều hơn không? Hay họ cảm thấy không có lợi gì trong việc giảm tỷ suất lợi nhuận trên nhiều sản phẩm của mình, như Amazon đã làm, vì nó sẽ không làm tăng thị phần? Có một số điều thú vị gần đây, mô hình kinh doanh phần mềm truyền thống xung quanh sản phẩm lõi của Microsoft Windows và Office đã bị vi phạm.

Giám đốc điều hành hiện tại của Satya Nadella dường như đã có sự tiến bộ khi giới thiệu phiên bản "Software-as-a-Service" (cloud) của Windows và Office có giá hợp lý hơn, tại mức chi phí tương đương lợi nhuận, điều đó cho thấy Nadella đã quan tâm hơn đến việc chấp nhận rủi ro và sẵn sàng đặt cược lớn, chẳng hạn như với các kính HoloLens thực tế ảo. Liệu Microsoft có thể sẽ sẵn sàng đánh đổi mức lợi nhuận truyền thống của mình để giành chiến thắng trong thể loại mới này, như một cách học hỏi từ các bài học của Bezos chăng? Thời gian sẽ trả lời câu hỏi này.