Lý giải hiện tượng "lệch pha” tỷ giá

Hiện tượng “lệch pha”

Tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tính toán và công bố với mục đích để định hướng thị trường đã chính thức được thực hiện 3 tuần nay. Đúng như tuyên bố của NHNN, tỷ giá trung tâm đã diễn ra một cách linh hoạt: có tăng, giảm và đứng yên, không thể hiện một xu hướng rõ rệt nào để có thể đầu cơ.

Chưa dừng lại ở đây, tỷ giá trung tâm còn thường xuyên diễn biến ngược chiều với tỷ giá giao dịch tại các ngân hàng thương mại (tỷ giá trung tâm công bố đầu ngày làm việc tăng trong khi tỷ giá niêm yết tại các ngân hàng thương mại lại giảm, hoặc đứng yên, và ngược lại).

Đây có thể xem là một nghịch lý. Bởi về nguyên tắc, tỷ giá trung tâm được NHNN tính toán dựa trên 3 căn cứ gồm tỷ giá liên ngân hàng ngày liền trước, biến động tỷ giá của rổ 8 đồng tiền, và các cân đối tiền tệ vĩ mô, định hướng chính sách tiền tệ của NHNN, nên tỷ giá trung tâm mang tính thị trường nhiều hơn, linh hoạt hơn, nên lẽ ra sẽ phải là cơ sở phù hợp và vững chắc để các ngân hàng thương mại xác định tỷ giá niêm yết mua vào bán ra hàng ngày (nhưng không được vượt quá khuôn khổ biến động +/-3% xung quanh tỷ giá trung tâm).

Một trong những lý giải cho sự ngược hướng của tỷ giá niêm yết tại các ngân hàng với tỷ giá trung tâm là do các ngân hàng và cả khách hàng trước đây găm giữ USD nay buộc phải tìm cách “nhả” số USD này ra khi họ thấy không còn cơ hội đầu cơ kiếm lời do tỷ giá trung tâm biến động bất thường, không có xu hướng rõ rệt nào cả. Trong đó, đối với ngân hàng thương mại còn có thêm một vật cản cho việc đầu cơ, đó là không được phép vượt quy định về trạng thái ngoại tệ.

Theo quan sát, thời điểm của sự “nhả” ra này (làm cho cung USD tăng lên, gây áp lực giảm tỷ giá) là bất định, không nhất thiết trùng lặp với thời điểm NHNN điều chỉnh tăng tỷ giá trung tâm. Do đó, thị trường đã chứng kiến những ngày có sự tăng giảm ngược chiều nhau của 2 loại tỷ giá này.

Tuy nhiên, lý giải này vẫn không thể giải thích được thực tế nhiều ngày tỷ giá trung tâm đi xuống mà tỷ giá niêm yết của ngân hàng thương mại lại quay đầu tăng lên. Điều này cũng không loại trừ khả năng có trường hợp quay trở lại đầu cơ, găm giữ USD, bất chấp thông điệp của NHNN khi để tỷ giá trung tâm biến động bất định, chống nạn đầu cơ ngoại tệ.