Lãi suất: Bài toán khó của NHNN

“Nguyên nhân không phải do trình độ quản lý của các NHTM quá yếu kém mà vì nợ xấu khiến chi phí tăng mạnh. Chỉ số này cao cho thấy khả năng chịu đựng rủi ro của NHTM thấp hơn. Vì vậy dù NHNN có muốn giảm lãi suất thì chính các NHTM cũng không thể chịu được” – T.S Nghĩa kết luận.

Fed tăng, Việt Nam giảm

Một số quốc gia có động thái tăng lãi suất nhằm bảo vệ nội tệ trước những tác động tiêu cực từ quyết định của FED. Còn tại Việt Nam, NHNN đã có chính sách được xem khá bất ngờ khi giảm lãi suất huy động ngoại tệ của cá nhân về 0%. Tuy nhiên, trong điều kiện thực tiễn của Việt Nam được đánh giá là chính sách khôn ngoan.

Thứ nhất, xuất phát từ mục tiêu hạ lãi suất thúc đẩy tăng trưởng như đã nói ở trên thì NHNN không thể tăng lãi suất VND theo FED để bảo vệ đồng nội tệ. Do vậy, hạ lãi suất ngoại tệ là cách duy trì chênh lệch lãi suất giúp VND tiếp tục có giá tương đối với USD. Một mũi tên đạt được 2 mục đích: kiềm chế lãi suất tăng và ổn định tỷ giá.

Thứ hai, hạ lãi suất xuống 0% khiến USD không bị găm giữ trên tài khoản mà có xu hướng chuyển đổi sang VND, giảm tình trạng dollar hóa trong nền kinh tế. Từng bước giúp NHNN loại bỏ quan hệ tín dụng ngoại tệ, chuyển hẳn sang quan hệ mua bán.

Liệu có phải như vậy?

Kể từ trước khi FED tăng lãi suất đến sau khi NHNN hạ lãi suất USD của cá nhân xuống 0%, tỷ giá vẫn giao dịch ngưỡng trần chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Điều này chứng tỏ cầu ngoại tệ vẫn rất lớn, nhất là dịp cuối năm. Sự biến động 0,25% về lãi suất không đủ để làm VND tăng giá so với USD như mong muốn NHNN. Hơn nữa, trước đó NHNN đã giảm lãi suất USD của tổ chức về 0% thì với quyết định hạ lãi suất của người gửi cá nhân khó có tác động gì tới tỷ giá.

Có lẽ, chỉ có bán USD thì NHNN mới có thể hạ nhiệt thị trường ở thời điểm hiện tại. Đây là quyết định khó khăn bởi chỉ còn vài ngày nữa sẽ bước sang năm mới 2016 và nếu không biến động quá lớn thì NHNN rõ ràng đã hoàn thành cam kết ổn định tỷ giá.

Đó là trong ngắn hạn, còn về dài hạn việc hạ lãi suất của người gửi cá nhân sẽ tác động lên dòng kiều hối gửi về Việt Nam. Trong bối cảnh VND luôn có xu hướng mất giá so với USD mà lãi suất USD thấp hơn tại Mỹ, chắc chắn động cơ gửi tiền về hưởng lãi suất chênh lệch không còn.

Với hoàn cảnh thị trường cũng như chính sách đã được ban hành có thể thấy NHNN đang đối diện nhiều khó khăn. Và chắc chắn những khó khăn này còn kéo dài, khi chính sách tiền tệ vừa phải lo vốn ngắn hạn đồng thời đảm đương tín dụng trung, dài hạn rồi sẵn sàng hỗ trợ tài khóa luôn thâm hụt mỗi khi cần.