Lời giải nào cho bài toán nhà ở xã hội?

Phát triển nhà ở xã hội là định hướng của nhà nước để giải quyết vấn đề thiếu hụt nhà ở cho người có thu nhập thấp, đồng thời là giải pháp giúp thị trường bất động sản phát triển ổn định, phù hợp điều kiện thực tế của nước ta. Thế nhưng, các chính sách phát triển nhà ở xã hội hiện nay đang bộc lộ nhiều bất cập.

Dù nhu cầu về nhà ở xã hội là rất lớn nhưng thực tế, các dự án lại không đến được tay người mua. Trong khi đó, doanh nghiệp muốn đầu tư phát triển loại hình này lại gặp vướng mắc về chính sách, không thể làm nổi nhà ở giá rẻ nếu tuân thủ theo quy định của nhà nước.

Nhà ở xã hội không dành cho người nghèo

Theo kế hoạch phát triển nhà ở giai đoạn 2011 - 2015, cả nước sẽ phát triển được khoảng 10 triệu m2 về nhà ở, tương đương khoảng 200 ngàn căn nhà có diện tích trung bình khoảng 50m2/căn. Nhưng đến thời điểm này, chỉ 20% kế hoạch được thực hiện với 38 dự án nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp (khoảng 19.680 căn) và 64 dự án nhà xã hội cho công nhân (khoảng 20.270 căn).

Tình trạng thiếu hụt nhà ở cho người có thu nhập thấp diễn ra phổ biến, nhất là ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, tuy nhiên, có dự án nhà xã hội xây xong lại không có người mua.

Chia sẻ trong một buổi tọa đàm về nhà ở xã hội, TS Huỳnh Thế Du – giảng viên chương trình Fulbright cho biết, nguyên nhân của tình trạng này là do nghịch lý giữa giá nhà và thu nhập của người dân. Thông thường, người dân chỉ có thể tích lũy từ 30 – 40% tổng thu nhập của mình để mua nhà. Với giá nhà xã hội gần 10 triệu đồng/m2 như hiện nay, những người có thu nhập từ 5 đến 8 triệu đồng/tháng không thể nào mua được nhà. Những người có thu nhập cao hơn từ 10 - 15 triệu đồng/tháng cũng chỉ mua được nhà nhỏ có diện tích từ 40 – 50m2.

Bên cạnh đó, các quy định về đối tượng thụ hưởng còn cứng nhắc cũng là rào cản với người thu nhập thấp. Theo quy định, người mua nhà ở xã hội chỉ được lựa chọn hạn chế trong vài dự án có sẵn, tuy nhiên rất ít dự án có vị trí, điều kiện sống phù hợp với nhu cầu thực tế của họ. Theo kiến nghị của ông Huỳnh Thế Du, nên thay đổi chính sách theo cách hỗ trợ tài chính cho người mua và để họ tự do lựa chọn các dự án phù hợp với nhu cầu của mình.

Để kích cầu nhà ở xã hội, gói vay tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng được xem là một trong những chính sách tích cực được Chính phủ đưa ra. Thế nhưng trên thực tế, gói vay này cũng chưa thật sự phát huy tác dụng vì điều kiện xét duyệt cho vay quá ngặt nghèo.

Theo ông Nguyễn Văn Đực - Phó giám đốc Công ty Đất Lành, không phải người có thu nhập thấp nào cũng được chấp thuận cho vay nếu như một số chủ đầu tư không biết cách “lách luật”. Bất cập hơn, các ngân hàng tham gia gói tín dụng này được phép sử dụng 3% tổng dư nợ năm trước để cho vay theo diện này. Khi tất toán, ngân hàng lại được hưởng 1,5%.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM nhận định đây là điểm chưa hợp lý và nên giảm phần chia cho ngân hàng sau tất toán còn 0,5% để giảm lãi suất cho vay xuống còn 1%.