Đường Thái "giết chết" đường Việt

Nghề trồng mía của nông dân rất bấp bênh. Trong ảnh: Thu hoạch mía ở huyện Phụng Hiệp, Hậu Giang. Ảnh: GIA TUỆ

Giá đường nước ta ở mức bình quân 12.000-13.000 đồng/kg, trong khi giá đường nhập lậu từ Thái Lan chỉ 9.000-11.000 đồng/kg. Do lợi thế giá rẻ hơn nên mỗi năm có khoảng 400.000-500.000 tấn đường lậu từ nước này chảy ồ ạt vào Việt Nam.

“Nếu không có giải pháp ngăn chặn đường lậu thì với giá thành thấp, lại không phải chịu thuế, đường Thái có nguy cơ giết chết dần ngành mía đường trong nước” - ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), cảnh báo.

Thua lỗ, đóng cửa

Trên thực tế sức ép của đường lậu Thái là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến không ít doanh nghiệp (DN) thua lỗ, nhiều nhà máy đường phải đóng cửa. Những DN còn hoạt động cũng bị thu hẹp thị trường, lượng tồn kho lớn..., dẫn tới phải giảm giá thu mua mía nguyên liệu của nông dân.

Nông dân đành phải chặt mía, trồng cây khác vì không có lợi nhuận. Đây cũng là một trong những nguyên nhân lý giải vì sao điệp khúc chặt mía, đốt mía, để mía chết khô trên đồng… cứ lặp đi lặp lại.

Bên cạnh đường lậu, một số công ty mía đường còn cho hay có hiện tượng đường tạm nhập tái xuất được chuyển đóng thành những túi 1 kg để bán lẻ ra thị trường nội địa. Trong khi đó việc xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc lại giảm.

Câu hỏi đặt ra là tại sao đường lậu lại tràn vào quá nhiều nguy cơ bóp chết ngành mía đường trong nước? Ông Long thừa nhận ngành mía đường Việt Nam không chỉ thua Thái Lan mà còn thua các nước trên thế giới quá nhiều mặt, chi phí sản xuất cao dẫn đến giá thành cao không cạnh tranh nổi.

Cụ thể, giá mía nguyên liệu để sản xuất đường của Việt Nam khoảng 45-50 USD/tấn, còn Thái Lan chỉ khoảng 30 USD/tấn, trong khi tỉ lệ chi phí mía chiếm 75%-80% trong giá thành đường. Điều này dẫn đến đường Việt Nam có tính cạnh tranh kém hơn đường thế giới.

Cần học hỏi các nước

Theo phân tích của GS Võ Tòng Xuân, chuyên gia nông nghiệp, ngành công nghiệp chế biến mía đường của nước ta đang phát triển trên cơ sở nông nghiệp lạc hậu, ruộng đất manh mún.

Ở Thái Lan, Brazil có khi một nông hộ trồng tới vài trăm ha, còn nước ta sản xuất theo nông hộ nhỏ lẻ 1-2 ha. Sản xuất công nghiệp với quy mô lớn nên nông dân Thái có lợi nhuận cao, có thể đầu tư vào máy móc và khoa học công nghệ.

Thêm nữa, giống mía và quy trình chăm sóc tưới tiêu của họ tốt hơn nên chất lượng cho đường cũng cao hơn. Chẳng hạn ở Thái Lan khoảng 8 kg mía cho 1 kg đường nhưng Việt Nam phải tới 12-13 kg mía mới có 1 kg đường.

Ngoài ra, cách quản lý ngành đường ở Thái Lan cũng rất khác biệt. Ngành đường của họ được chính phủ giám sát chỉ tiêu hạn ngạch quota A, quota B và quota C.