Tháng củ mật và thẻ ATM

Theo thống kê của Ngân hàng nhà nước, tổng số lượng thẻ đã phát hành ở nước ta đạt 91,23 triệu thẻ. Có những người sở hữu 4, 5 chiếc thẻ trong ví. Thanh toán điện tử là xu hướng tiêu dùng tất yếu.Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại đã có nhiều giải pháp thúc đẩy thanh toán điện tử, tạo thuận lợi nhất cho doanh nghiệp.

Quá trình triển khai đã đạt được những thành tựu đáng kể, tạo kết nối thông suốt trong toàn hệ thống, với mạng lưới rộng khắp toàn quốc, cung cấp nhiều hình thức thanh toán điện tử hiện đại. Số lượng POS (Point of Sale) thanh toán được lắp đặt đã tăng nhanh, có thể đạt 250.000 POS vào cuối năm. Năm 2015, mua bán trực tuyến ở nước ta đạt doanh số hơn 3 tỷ USD. Tuy nhiên, một trong những yêu cầu đặt ra: Cùng với việc tạo sự kết nối, tích hợp tốt hơn giữa các website thương mại điện tử với các dịch vụ thanh toán trực tuyến để khách mua hàng, thanh toán trực tuyến dễ dàng, thuận lợi thì phải bảo đảm sự an toàn cho người tiêu dùng. Bởi sự kết nối càng rộng, nguy cơ nhiễm mã độc càng cao.

Các hacker có thể thu thập thông tin thông qua việc sử dụng các phần mềm gián điệp cài đặt sẵn trên máy tính hoặc điện thoại thông minh (nhưng người dùng không biết) để thu nhận các thao tác trên bàn phím hoặc các thông tin dữ liệu. Các hacker cũng tạo các website bán hàng giả mạo để lừa người dùng giao dịch, sau đó ăn cắp các dữ liệu này, hoặc dùng các thủ thuật như gửi email, nhắn tin, gọi điện mạo danh để dụ dỗ người dùng truy cập vào các đường dẫn được thiết kế sẵn rồi tự nguyện khai báo thông tin cho chúng.

Về phía Ngân hàng, theo các chuyên gia an ninh, từ khâu phát hành thẻ đến khâu sử dụng thẻ ở Việt Nam hiện nay, có rất nhiều khả năng sơ hở mà kẻ gian có thể lợi dụng rút tiền. Rủi ro có thể xuất phát từ hai phía, từ những trục trặc của hệ thống ngân hàng đến sự bất cẩn của người dùng.

Nếu hệ thống bảo mật ngân hàng không tốt thì tin tặc có thể xâm nhập để thu thập thông tin các tài khoản. Về phía khách hàng, cũng có nhiều rủi ro cả khi rút tiền trực tiếp ở các máy ATM lẫn khi thanh toán trực tuyến qua mạng. Khi thực hiện các giao dịch trực tuyến qua mạng, khách hàng có thể gặp rủi ro khi máy vi tính có cài mã độc hoặc bị tin tặc đánh cắp thông tin.

Trong trường hợp rút tiền trực tiếp, khách hàng cũng có thể gặp một số rủi ro như bị kẻ gian lắp đặt thiết bị lấy thông tin hoặc camera ghi nhận thông tin. Công nghệ thẻ từ đang sử dụng ở Việt Nam là công nghệ không quá phức tạp, nên khả năng bị làm giả là rất dễ dàng từ các thiết bị mua được ngoài thị trường. Bọn tội phạm chỉ cần có thông tin dữ liệu thẻ và mã PIN mà chúng lấy cắp qua các thủ đoạn trên là làm được thẻ giả. Dữ liệu thẻ đó được in lên thẻ trắng bằng các máy in thẻ bán trên thị trường là tạo thành các thẻ giả để rút được tiền.

Theo khảo sát của MasterCard công bố tháng 10/2015, tại Việt Nam những mối lo ngại hàng đầu khi giao dịch thanh toán điện tử là gian lận thẻ ATM (31%), trộm danh tính qua mạng (29%) và hàng giả (28%).

Tôi mang câu chuyện thẻ ATM trao đổi với anh Vũ Ân, ở Hà Nội, một lái xe cho Uber, anh nói: "Hãng có hai hình thức thanh toán tiền là trừ vào tài khoản của khách hàng và trả tiền mặt. Nhưng dạo này nghe thấy những vụ tài khoản bị "hách" nên khách thường trả tiền mặt". Tôi hỏi, "anh có tin vào hệ thống bảo mật của ngân hàng không"? "Em ít hiểu về "mạng", nhưng nghĩ là ở đâu chẳng có "đạo chích", nhưng cả thế giới người ta dùng Thẻ ATM, có xảy ra mất tiền trong tài khoản thì cũng là số ít. Ngân hàng làm ra thẻ, người ta phải bảo vệ người dùng chứ".

Còn anh Nguyễn Hữu Việt, công tác Sở Du lịch Hà Nội, người sở hữu tới 4 loại thẻ ATM, nói: "Có loại thẻ rất đáng tin cậy chẳng hạn như Thẻ tín dụng của VietinBank, khi thanh toán đòi hỏi mật khẩu. Còn một vài loại như Visa khi đi siêu thị mua hàng, cứ quẹt một nhát là xong thì không đáng tin. Càng thấy lo hơn khi đọc những thông tin như, Việt Nam đứng đầu thế giới về nguy cơ nhiễm mã độc". "Anh là người sử dụng thẻ ATM nhiều măm mà chưa xảy ra sự cố gì, thì "quẳng" nỗi lo đi".

Tôi nói với anh như vậy và hỏi kinh nghiệm làm sao tránh được sự rủi ro?. Anh chia sẻ: "Các Ngân hàng đã có những quy định để bảo mật, mình cứ phải tuân thủ.Tôi cứ phải đảm bảo không ai nhìn thấy số PIN khi thực hiện giao dịch bằng cách che bàn phím, bây giờ nhiều trụ ATM có miếng che bàn phím rồi và nên thỉnh thoảng đổi số PIN. Tháng củ mật việc giao dịch điện tử tăng cao thì càng phải cẩn thận hơn".

Tôi cũng trao đổi với một vài người trong gia đình, mọi người đều nói: Thanh toán bằng tiền mặt và thẻ tín dụng đều dễ dàng và an toàn ngang nhau. Để đảm bảo an toàn hơn, hiện nay các ngân hàng đang chuyển dần từ dùng thẻ từ sang thẻ chíp. Thẻ chíp là loại thẻ theo công nghệ EMV- chuẩn thẻ thanh toán thông minh do 3 liên minh thẻ lớn nhất thế giới là Europay, Master Card và Visa đưa ra, có tính bảo mật cao hơn, nên kẻ gian khó lấy cắp thông tin tài khoản.

Thời gian qua, các ngân hàng đã nỗ lực để phát triển khách hàng mới và tăng nhanh số lượng tài khoản/thẻ ngân hàng. Tuy nhiên, số người chưa mở hay sử dụng tài khoản ngân hàng vẫn còn rất nhiều. Đó là tiềm năng lớn cho các ngân hàng trong lĩnh vực ngân hàng bán lẻ - phục vụ và đáp ứng các nhu cầu tài chính của cá nhân. Nếu những ai có ý định mở tài khoản và sử dụng thẻ ATM trong "tháng củ mật" hoặc bất cứ thời gian nào, có lẽ chẳng phải băn khoăn về sự an toàn của xu hướng tiêu dùng không dùng tiền mặt này.