Ngày tàn của Quảng Đông, Trung Quốc - một thời lẫy lừng là công xưởng của thế giới

Những ngày này, thành phố Đông Quản thuộc tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc thật yên ắng, ở đây hầu hết là nhà máy và nhà ở cho công nhân. Một tấm banner đỏ trên một khu nhà máy nói rằng họ có đủ số đơn hàng để duy trì sản xuất đến cuối năm. Nhưng người dân địa phương cho biết tấm biển quảng cáo đó đã được treo ở đó 2 năm nay.

Chỉ vài năm trước, mọi thứ ở đây rất khác. Kể cả ngày chủ nhật, các khu phố đều bận rộn người qua lại. Lúc đó, Đông Quản được coi là tâm chấn của quả bom xuất khẩu Trung Quốc từ đồ chơi, quần áo, điện thoại di động cho đến nội thất.

Hầu hết 8 triệu dân sống trong thành phố đều đến từ những tỉnh thành khác nhau. Cũng giống như nhiều người, cô Yu – công nhân nhà máy đến đây lập nghiệp nhưng hiện nay cô đang nghĩ đến việc trở về quê hương ở Trung Khánh sau 20 năm ra đi.

“Đây là khoảng thời gian tồi tệ nhất từ trước đến nay. Cô đã từng chứng kiến giai đoạn lợi nhuận nhà máy tăng gấp 3. Khủng hoảng tài chính năm 2008 chỉ gây ra ảnh hưởng ở mức độ nhẹ. Nhưng lần này nhà máy đã bị tổn thương nghiêm trọng.”

Cô Yu làm việc cho một nhà máy gia công quần áo cho các hãng phương Tây. 1 năm trước, khu nhà ở cho công nhân có đến hơn 2000 người mà hiện nay chỉ còn khoảng 100 người do nhà máy chuyển phần lớn hoạt động sản xuất đến quốc gia chi phí rẻ hơn ở Đông Nam Á như Việt Nam.

Cô Yu không muốn công khai danh tính để tránh gây phiền phức với chính quyền địa phương. Cô nói giới chức thành phố nói chúng tôi phải bình tĩnh và giữ yên lặng. Phía nhà máy cũng bổ sung thêm lực lượng an ninh để canh trừng chúng tôi không tổ chức bạo động.

Thay đổi để phát triển

6 năm trước, không một chiếc iPhone hay đôi giày Nike nào là không được sản xuất tại Quảng Đông, Trung Quốc. Nhưng những ngày chi phí sản xuất rẻ đã đi qua, các doanh nghiệp tại công xưởng của thế giới đang đứng trước tình thế tiến thoái lưỡng nan: một là nâng hạng trong chuỗi sản xuất, hai là di chuyển địa điểm.

“Áp lực chi phí lao động và chi phí sản xuất chung ngày càng đè nặng lên vai của doanh nghiệp.” Li Dongsheng, chủ tịch kiêm CEO công ty TCL – nhà sản xuất điện thoại di động và TV lớn nhất thế giới cho biết. Công ty này đã phải di chuyển địa điểm sản xuất đến các thành phố trung tâm Đại lục như Vũ Hán.

Chủ tịch Tập Cận Bình muốn tỉnh Quảng Đông là đơn vị đi đầu trong chiến lược chuyển đổi nền kinh tế từ mô hình phát triển nhờ nợ và lao động giá rẻ sang dựa vào R&D, tiêu dùng trong nước và dịch vụ.

Những nhà máy không cần bật đèn