Giá dầu tiến sát 100 USD ảnh hưởng tới kinh tế Việt Nam ra sao?

Mối lo khác nếu giá dầu thô đạt 100 USD mỗi thùng là sẽ tác động lớn tới doanh nghiệp, nhất là lĩnh vực vận tải, sản xuất sử dụng xăng, dầu làm nguyên nhiên liệu đầu vào. Số liệu của cơ quan thống kê cho thấy, chi phí xăng dầu chiếm khoảng 3,4-4% tổng chi phí sản xuất nền kinh tế. Điều này cho thấy xăng dầu chiếm tỷ trọng khá cao và tác động mạnh vào giá thành sản phẩm sản xuất.

Với các lĩnh vực, ngành sử dụng nhiều xăng dầu như vận tải, hàng không, đánh bắt thuỷ sản... giá xăng dầu tăng sẽ tác động rất mạnh. Riêng lĩnh vực vận tải, chi phí xăng dầu là 35-40%.

Còn với các doanh nghiệp lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, lọc hoá dầu như PVOil, Petrolimex, Công ty cổ phần lọc hoá dầu Bình Sơn (BSR, đơn vị quản lý nhà máy lọc dầu Dung Quất) hay Tổng công ty Khí Việt Nam (PVGAS)..., kết quả kinh doanh sẽ bị ảnh hưởng. Báo cáo về triển vọng ngành dầu khí của SSI Research chỉ ra, giá dầu tăng quá cao sẽ tác động trực tiếp tới doanh thu, hàng tồn kho và biên lợi nhuận... của nhóm doanh nghiệp này.

Với các công ty sử dụng khí làm nguyên liệu đầu vào như điện khí, đạm..., giá dầu tăng sẽ làm tăng giá thành sản phẩm. Nhưng các công ty đạm vẫn có khả năng tăng giá bán do nguồn cung tại Trung Quốc hạn chế.

Ngoài tác động trực tiếp đẩy giá thành sản phẩm, giá xăng dầu tăng sẽ kéo theo giá hàng hoá đi lên, tạo áp lực lên lạm phát, trong bối cảnh Việt Nam đang mở cửa trở lại và trên đà phục hồi kinh tế sau thời gian ảnh hưởng từ dịch bệnh.

"Giá xăng dầu tăng trực tiếp làm tăng CPI, ảnh hưởng đến thu nhập và chi tiêu của người dân. Giá hàng hoá tăng quá cao sẽ làm giảm sức cạnh tranh của hàng hoá sản xuất trong nước, tác động xấu tới tăng trưởng kinh tế", ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục thống kê (GSO) phân tích.

Ông Lâm tính toán, giá xăng dầu tăng khoảng 10% sẽ làm GDP giảm 0,5%, còn chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 0,36 điểm phần trăm. Bên cạnh đó, chi tiêu cho xăng dầu chiếm 1,5% trong tổng tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình. Khi giá xăng dầu tăng cao, hộ gia đình sẽ cơ cấu lại và cắt giảm một phần chi tiêu, điều này làm giảm tổng cầu của nền kinh tế.

Là một trong hai cơ quan điều hành xăng dầu, đại diện Bộ Công Thương cũng thừa nhận, việc giá xăng dầu tiếp tục leo thang, và nếu kịch bản giá dầu thô đạt 100 USD một thùng xảy ra sẽ ảnh hưởng tới nền kinh tế.

"Khi giá xăng dầu cao quá sẽ làm vô hiệu hoá một số chính sách tài khóa (như giảm 2% thuế VAT) để kích thích tiêu dùng trong chương trình phục hồi kinh tế", ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nói với VnExpress.

Vì thế, nếu diễn biến giá thế giới vẫn leo thang, khi công cụ điều hành là Quỹ bình ổn giá xăng dầu có hạn, liên Bộ Công Thương - Tài chính có thể sẽ phải tính tới công cụ khác là thuế, phí.

Hiện, tỷ trọng thuế, phí trong mỗi lít xăng dầu khoảng 40-43%. Theo đánh giá của Bộ Tài chính, tỷ lệ này so với nhiều quốc gia là "phù hợp", nhưng giới chuyên gia phân tích lại nói "quá cao, cần nghiên cứu giảm xuống".

Ông Cấn Văn Lực nói, cơ quan quản lý cần rà soát lại các loại thuế, phí trong cơ cấu tính giá cơ sở xăng dầu, như thuế xuất nhập khẩu, VAT, tiêu thụ đặc biệt..., với tỷ trọng lớn trong cơ cấu tính giá, đây là nhân tố khiến giá bán lẻ ở mức cao.

"Lạm phát ở đây chủ yếu do vấn đề giá cả chứ không phải cung tiền, nên các bộ, ngành cần phối hợp kiểm soát tốt hơn giá xăng dầu. Chính sách tài khoá - tiền tệ cần phối hợp linh hoạt, để kiểm soát lạm phát trong bối cảnh giá nhiên liệu năng lượng gia tăng", ông nói.

Thực tế, đề xuất giảm thuế trong một lít xăng dầu từng được Bộ Công Thương nêu, nhưng Bộ Tài chính không đồng thuận do lo lắng nguồn thu ngân sách từ các loại thuế này giảm.