Đua lãi suất còn phải dòm… Ngân hàng Nhà nước

Không và chưa

Khoảng một tháng gần đây, lãi suất huy động VND nhích lên từ 0,1-0,2%/năm, tập trung ở các kỳ hạn ngắn. Cá biệt, tuần qua, sau khi được Ngân hàng Nhà nước xem xét tạo điều kiện, Ngân hàng Đông Á tăng đáng kể tại hai kỳ hạn ngắn 1 và 2 tháng lên 5%/năm.

Để định hình một cuộc đua thực sự, thực tế phải có sự tham gia của số lượng thành viên chiếm thị phần đủ lớn, có sự chênh lệch và san lấp khoảng cách một cách nhanh chóng. Điều này chưa thực sự xẩy ra. Lãi suất mới chỉ tăng lẻ tẻ một cách có trật tự, theo nhu cầu cân đối vốn riêng lẻ mà thôi.

Từ tháng 5/2015 đến nay, lãi suất huy động của các “ông lớn” như Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV gần như không có thay đổi, hoặc không đáng kể. Thêm các ngân hàng lớn khối cổ phần, điểm khẳng định chắc chắn là: các nhà băng chiếm trên 80% thị phần huy động vốn toàn thị trường không và chưa tham gia vào “cuộc đua lãi suất”.

Thứ hai, trong lịch sử cạnh tranh lãi suất của hệ thống ngân hàng Việt Nam, một cuộc đua thực sự chỉ diễn ra khi chênh lệch giữa hai khối ngân hàng quốc doanh (đã cổ phần hóa nhưng Nhà nước vẫn nắm tỷ lệ sở hữu chi phối) với khối ngân hàng thương mại cổ phần doãng rộng từ 1,5% đến hơn 2%/năm ở các kỳ hạn.

Còn hiện nay, chênh lệch lãi suất giữa hai khối trên diễn ra trong hòa bình, chỉ trên dưới 1%/năm. Điều này một phần phản ánh áp lực cạnh tranh đối với khối cổ phần không căng như trước, nguồn vốn được quản lý tốt hơn.

Quản lý tốt hơn một phần do cơ chế giám sát của Ngân hàng Nhà nước.

Từ năm 2010, hệ thống ngân hàng bắt đầu làm quen với việc khống chế đầu ra, qua cơ chế áp chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng. Hai năm gần đây, cơ chế này càng chặt chẽ hơn, khi Ngân hàng Nhà nước giao chỉ tiêu sát tới từng thành viên, theo thực tế “liệu cơm mà gắp mắm” chứ không cào bằng như trước.

Chỉ tiêu cao thấp được xác định từ nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là trên cơ sở vốn đầu vào và chất lượng tín dụng của mỗi thành viên. Đầu ra được xác định hợp lý hơn và giám sát chặt, không còn mở bung và chạy đua cho vay như trước, áp lực nhồi vốn đầu vào, cạnh tranh lãi suất cao cũng hạn chế đi.

Trong khi đó, ở yếu tố đầu vào - trực tiếp gắn với lãi suất huy động và khả năng chạy đua - ngoài việc bơm hút vốn qua các kênh thường ngày, thời gian gần đây Ngân hàng Nhà nước đã sử dụng đến “quân bài chiến lược” đã om hai năm qua.