Chuyên gia tài chính “mở khoá” Hồ sơ Pandora

Thứ 1 là quỹ tín thác (Trust Fund)

Thứ 2 là mở công ty con tại các thiên đường thuế

Các tập đoàn đa quốc gia gần như tập đoàn nào cũng có hết ví dụ Apple, Microsoft, kể cả Việt Nam cũng có. Nếu xem báo cáo tài chính của các công ty niêm yết, một số tập đoàn Việt Nam cũng công khai tôi có công ty con tại British Virgin Island trên thuyết minh báo cáo tài chính.

Thứ 3 là các quỹ đầu tư, đặc biệt các quỹ đầu tư công nghệ, quỹ đầu tư tư nhân

Đối với các quỹ đầu tư, khi họ đầu tư vào 10 doanh nghiệp có thể mất 9 nhưng chỉ cần 1 doanh nghiệp thành công thì đã có thể lãi 50 lần. Nếu lãi 50 lần mà quỹ phải đóng thuế ví dụ 20% của phần lãi thì con số rất khủng khiếp. Vì vậy các quỹ đầu tư mở tại thiên đường thuế nhằm tránh thuế.

“Đối với cá nhân, bây giờ giả sử tôi muốn mua một bất động sản ở Paris, London, Thượng Hải. Khi tôi mua, đầu tiên sẽ phải nộp thuế bất động sản, chứng minh được nguồn tiền. Rất nhiều quốc gia nguồn tiền không chứng minh được”, ông Long cho biết.

CEO AFA Capital Nguyễn Minh Tuấn chia sẻ thêm từ kinh nghiệm cá nhân từng có thời gian sống ở Đức. Theo ông Tuấn, người Việt tại Đức rất khó mua nhà vì khi đi ra ngân hàng phải chứng minh nguồn tiền. Vì nguồn tiền liên quan đến thuế thu nhập. Nếu bạn có tiền mà không nộp thuế trong nhiều năm trước thì không gọi là tiền sạch. Bạn không thể mua nhà. Kể cả bạn mua được thông qua một số hoạt động nào đó nếu Chính quyền phát hiện ra được thì cũng sẽ tiến hành hồi tố.

“Một điều nữa là tôi không muốn cho người khác biết tôi là chủ sở hữu của toà nhà đấy. Thì tôi sẽ làm gì? Tôi sẽ thông qua một quỹ tín thác tại thiên đường thuế. Tôi chuyển tiền sang đó họ sẽ mua toà nhà ở bất kỳ đâu trên thế giới”, ông Long cho biết thêm.

Nhờ việc giấy tờ đều đứng tên các quỹ Tín thác, không ai có thể biết được danh tính chủ sở hữu của các bất động sản hay tài sản. Ngoài ra thông qua các quỹ này các cá nhân không cần chứng minh nguồn tiền và không phải nộp thuế, tránh được thuế.

“Nếu bạn là một người có vị trí trong xã hội mà không muốn công bố thông tin, muốn tránh thuế thì sẽ tối ưu qua quỹ tín thác đặt tại các thiên đường thuế”, ông Tuấn kết luận.

Ngoài ra chuyên gia Long Phan cũng lấy ví dụ rất phổ biến tại Việt Nam là việc sở hữu cổ phần tại các công ty. Theo quy định của luật pháp, nếu bạn mua 5% cổ phần của công ty thì sẽ trở thành cổ đông lớn. Và cổ đông lớn phải công bố thông tin trước khi mua hoặc bán cổ phần. Vì khi thông qua các quỹ tín thác, các cá nhân hoàn toàn che giấu danh tính của mình muốn sở hữu lượng lớn cổ phần tại các công ty, doanh nghiệp. Ngoài việc tránh thuế, các cá nhân còn lách luật để mua bán dễ dàng tài sản bao gồm bất động sản, cổ phiếu, vàng, những tài sản giá trị khác.

Góc độ doanh nghiệp

Các tập đoàn đa quốc gia lớn trên thế giới vốn quen thuộc với nhiều người như Apple, Microsoft, Alphabet, Cisco, hay Walmart đều có các công ty con đặt tại thiên đường thuế. Những công ty này được gọi là những công ty ngoại biên. Các tập đoàn lớn trên thế giới khi hoạt động tại Việt nam và muốn tránh thuế, đẩy lợi nhuận lên sẽ đặt công ty con tại các thiên đường thuế nơi có thuế suất rất thấp, bằng 0, không cần công bố báo cáo tài chính, không công khai tài khoản. Họ tối ưu phần thuế phải nộp của mình, được gọi là chuyển giá.

Tại Việt Nam có các Nghị định 20 để khống chế các giao dịch này. Các hồ sơ liên quan đến Panama, Pandora theo chuẩn OECD thì các công ty như vậy phải lập các hồ sơ toàn cầu của công ty để cho cơ quan thuế kiểm tra được.

Vậy họ tránh thuế bằng cách nào?

Ông Long đưa ra ví dụ hình dung đơn giản như sau: Bây giờ một tập đoàn A mở một công ty con tại quần đảo Cayman có thuế suất bằng 0. Họ nhập khẩu thiết bị, nguyên vật liệu sau đo sản xuất bán trên thị trường Việt Nam. Tập đoàn này nhập khẩu vào đây giả sử giá là 10, công thêm chi phí sản xuất là 15 họ bán trên thị trường Việt Nam với giá 100, giả sử họ có lãi 85, trừ thêm chi phí có lãi 80 trên giá bán. Họ nộp 20% trên 80 thì mất 16 đồng. Nếu muốn không mất 16 đồng thì làm thế nào?

Tập đoàn A sẽ nhập nguyên vật liệu, máy móc nhưng qua công ty con ở thiên đường thuế. Đáng ra nhập với giá 15 nhưng công ty con bán cho công ty tại Việt Nam với giá 85. Đầu vào của tập đoàn A là 85. Công ty con nhập giá 15, bán lại cho công ty mẹ giá 85. Cộng thêm 5 chi phí là 90, như vậy tập đoàn này có 10 đồng lãi và phải nộp thuế chỉ 2 đồng. Trong khi công ty con ở thiên đường thuế mua giá 15, bán giá 85 lãi 70 nhưng không phải nộp đồng thuế nào. Đây là cách thức các tập đoàn tránh thuế.

Thêm một điều được ông Long phân tích là đối với các tập đoàn lớn như Apple bao giờ cũng muốn tối ưu dòng tiền. Ví dụ hiện tượng Apple mua cổ phiếu nhiều người cho rằng để đẩy giá nhưng thực sự không phải như vậy. Mua cổ phiếu quỹ là hành động tối ưu dòng tiền của tập đoàn này. Apple thu tiền từ bán điện thoại iphone từ bán khắp nơi trên thế giới nhưng tiền chỉ về 1 số điểm ngoài nước Mỹ. Khi tiền chuyển về Mỹ thì thuế chuyển tiền về rất lớn. Thì họ dùng tiền ngoại biên đó để mua thẳng cổ phiếu quỹ như vậy vừa có tác động đến giá cổ phiếu vừa tối ưu dòng tiền.

“Mọi người thường nghĩ hồ sơ Pandora này là trái pháp luật nhưng không phải vậy. Hồ sơ Panama trước đây có rất nhiều đại gia được công bố công khai nhưng mà chúng ta phải hình dung ra những tập đoàn lớn trên thế giới đều có công ty con tại thiên đường thuế và họ hiểu pháp luật, họ hiểu thuế để tối ưu. Quản lý gia sản phải làm như vậy, tối ưu cấu trúc tài chính của tập đoàn cũng phải làm như vậy”, ông Long nhấn mạnh.