Cẩn trọng sóng ngầm tỷ giá

Trong tháng 3, chỉ số USD Index, dùng đo lường sức mạnh của đồng USD so với các tiền tệ mạnh khác, đã có thời điểm giảm hơn 4% bởi những thay đổi chính sách của các NH trung ương châu Âu (ECB), Nhật Bản (BOJ) và Hoa Kỳ (FED). Theo đó, ECB đã tung ra một gói kích thích mạnh tay bao gồm hạ lãi suất về -0,4%/năm, mở rộng chương trình mua trái phiếu lên 80 tỷ EUR, mở rộng đối tượng mua trái phiếu sang doanh nghiệp... nhưng lại công bố không có ý định hạ thêm lãi suất âm. BOJ giữ nguyên mức lãi suất -0,1%/năm. FED thông báo giữ nguyên lãi suất và giảm số lần tăng lãi suất từ 4 xuống còn 2 lần. Như vậy, các thông báo chính sách tiền tệ trong tháng 3 cho thấy các NH trung ương lớn đang giảm nhiệt cuộc đua chiến tranh tiền tệ bằng lãi suất âm. Điều này đã khiến USD giảm giá mạnh so với các loại tiền tệ khác.

Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng FED về cơ bản vẫn đang thực hiện chính sách thắt chặt lãi suất chứ không phải nới lỏng tiền tệ. Thực tế, trong vài ngày qua đồng USD cũng bật tăng trở lại so với các đồng tiền khác. Phải chăng, cơn sốt nóng tỷ giá tại Việt Nam đang diễn biến cùng pha với chỉ số USD Index trên thị trường thế giới. Nếu USD mạnh lên trong thời gian tới, đó là một kịch bản cho một tình huống về đợt sốt nóng ngoại tệ tại Việt Nam.

Có lặp lại?

Việc tỷ giá bắt đầu tăng trong vài ngày gần đây tạo nên lo lắng về kịch bản cơn sốt nóng tỷ giá do yếu tố chu kỳ tạo ra. Lịch sử nền kinh tế Việt Nam cho thấy thường xuất hiện các đợt sốt nóng ngoại tệ sau thời gian 0-2 tháng sau khi Đại hội Đảng kết thúc. Cụ thể, Đại hội Đảng lần thứ IX diễn ra từ ngày 19 đến 22-4-2001, chỉ số VN Index ở mức 311 điểm và tăng lên 570 điểm vào ngày 25-6-001, tăng 83% trong vòng 2 tháng sau Đại hội Đảng.

Đáng lưu ý, lý do khiến TTCK Việt Nam tạo lập đỉnh vào tháng 6-2001 liên quan đến sự mất giá mạnh của VNĐ. Sự mất giá của VNĐ so với USD là bất thường trong bối cảnh đồng USD mất giá mạnh trên thị trường tiền tệ thế giới. Đại hội Đảng lần X diễn ra từ ngày 18 đến 25-4-2006, ngay khi kết thúc, chỉ số VN Index đạt đỉnh 615 điểm và sụt giảm mạnh 35% chỉ trong vòng 2 tháng về đáy 400 điểm vào ngày 2-8-2006. Theo đó cơn sốt tỷ giá bắt đầu từ tháng 5-2006.

Mặc dù VNĐ chính thức chỉ phá giá nhẹ 0,82%, nhưng điều này không phản ánh hết được thực tế của thị trường. Trên thị trường chính thức, tỷ giá VNĐ/USD lần đầu tiền vượt ngưỡng 16.000 đồng sau nhiều năm, nhưng trên thị trường tự do tỷ giá có lúc chạm ngưỡng 17.000 đồng. Vào tháng 6-2006, khi FED thực hiện tăng lãi suất lên 5,25%/năm càng tạo áp lực mất giá cho VNĐ.

Đại hội Đảng lần XI diễn ra từ ngày 12 đến 19-1-2011. Ngay sau đó, vào ngày 24-1-2011, chỉ số VN Index đạt đỉnh 530 điểm và sụt giảm 33% về đáy 330 điểm tháng 1-2012. Chỉ số HNX Index thậm chí mất đến hơn 50% giá trị trong cùng thời gian. Một lần nữa, tỷ giá lại là cú sốc khiến cổ phiếu bị mất giá mạnh. Do ảnh hưởng của lạm phát cao ở các thị trường mới nổi và cận biên, Việt Nam đã phá giá hơn 9% giá trị của VNĐ vào ngày 11-2-2011, tức chỉ 1 tháng sau Đại hội Đảng.

Do đó, một lần nữa các NĐT cần thận trọng với những cơn sốt nóng trên thị trường ngoại hối lẫn sự tăng lên của lãi suất huy động VNĐ.