Phát hiện sớm ung thư bằng mũi điện tử

Ung thư tuyến tiền liệt là căn bệnh phổ biến thứ hai cho cánh nam giới trên toàn thế giới, song vẫn còn rất khó khăn để chẩn đoán căn bệnh ung thư tuyến tiền liệt và những phương pháp xét nghiệm máu tiêu chuẩn lại mang lại nhiều sai sót. Nhưng trong một nghiên cứu vừa công bố gần đây đã cho thấy rằng, những con chó được huấn luyện có thể phát triển bệnh ung thư tuyến tiền liệt chỉ bằng vài cú ngửi mùi trên một mẫu nước tiểu, đạt tỷ lệ chính xác 98%.

Dễ nhận dạng mùi

Các nhà nghiên cứu Phần Lan đang dùng một thiết bị mà có thể tiến hành phân tích các phân tử của khí quyển trong “khoảng trống” bên trên những mẫu nước tiểu và bằng việc xét nghiệm các thành phần hữu cơ dễ bay hơi của nó có dính dáng đến bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Trong một nghiên cứu được công bố đầu năm 2014, phương pháp mới này đã có tỷ lệ phát hiện chiếm 78% và độ đặc hiệu (xác suất của các thử nghiệm là tiêu cực khi vắng mặt ung thư) là 67%.

TS. Niku Oksala từ Đại học Tampere (Phần Lan), trưởng nhóm nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi thấy rằng các phân tử ở giai đoạn khối u là rất nhỏ. Nhưng dù là khối u ác tính hay lành tính thì cũng phải biết để hành động cần thiết”. Nhóm nghiên cứu của ông Niku Oksala vẫn đang tiếp tục hoàn thiện phương pháp, chẳng hạn như thông qua việc loại bỏ các tạp chất để phân tích các mẫu sạch hơn, nhưng ông tin rằng nguyên tắc là đáng tin cậy và có thể áp dụng cho nhiều bệnh nhân ung thư khác.

TS. Niku Oksla phát biểu: “Chúng tôi đã tìm thấy có hơn 30 hợp chất phân tử trong một khối u. Cuối cùng điều này có thể được sử dụng như một hình thức xét nghiệm”. Trên toàn thế giới, những cách tiếp cận tương tự cũng được áp dụng cho các chẩn đoán đơn giản cho “những tên giết người của thế giới”. Năm 2011, Quỹ Gates loan báo rằng sẽ có một gói ngân sách tài trợ cho việc chế tạo một loại mũi điện tử ở Ấn Độ và rằng nó có các chức năng như một xét nghiệm thở để phát hiện bệnh lao.

Một thế hệ mới

Những chiếc mũi điện tử không phải là một khái niệm mới. Các cảm biến y khoa đầu tiên đã xuất hiện vào thập niên 1980 và không thể cung cấp các chẩn đoán đáng tin cậy. Nhưng trong thế hệ các thiết bị mới này, các chuyên gia tin rằng lĩnh vực này đã trưởng thành. TS. Gary Beauchamp - Giám đốc Trung tâm Các cảm xúc hóa chất Monell (MCSC) ở tiểu bang Pennsylvania cho biết: “Ý tưởng này đã có từ hơn 20 năm và nhiều công ty đã chế tạo ra mũi điện tử mà họ nghĩ rằng nó sẽ hữu dụng cho việc chẩn đoán bệnh tật, nhưng họ đã bán giá cao và rằng đã hủy hoại ý tưởng một thời gian sau đó.
Trong khi các thiết bị ngày hôm nay không đến từ việc bắt chước cái mũi con chó, tôi tin rằng chúng sẽ giúp nhận dạng bệnh tật dựa trên mùi cơ thể”.

Theo TS. Gary Beauchamp, khối u ung thư có thể dễ dàng tìm thấy nhưng việc giải mã khối lượng các kết hợp để tạo thành các dạng mùi vẫn hết sức khó khăn. Ông giải thích: “Mùi là một sự pha trộn các hợp chất và yêu cầu mẫu nhận dạng. Con chó có thể nhận ra một cá nhân thông qua hàng ngàn mùi tại một thời điểm, vì thế bạn cần có một thiết bị để giúp bạn có cùng thông tin và rằng đây là thách thức cho thế hệ kế tiếp”. Trong ngắn hạn, ông Beauchamp tin rằng nhận dạng mùi có thể được dùng trong cách kết hợp với các xét nghiệm khác, đặc biệt là không gây xâm hại cơ thể, phát hiện sớm có thể được theo dõi nếu cần thiết. Ông hào hứng nói: “Chúng có thể trở thành một phần của một cuộc kiểm tra định kỳ như cái cách xét nghiệm máu... đây là một kịch bản có khả năng”.

Cũng có những ý kiến lo ngại rằng việc chẩn đoán quá rộng rãi có thể đưa ra những quyết định nghiêm trọng thoát khỏi bàn tay của các chuyên gia và rằng các dụng cụ không mấy tin cậy có thể sinh sôi nảy nở. Nhưng các công nghệ tương tự cũng đang được thành lập bên ngoài lĩnh vực y học, cho một loạt các ứng dụng từ xét nghiệm các hóa chất nguy hiểm cho đến kiểm tra chất lượng trong sản xuất thực phẩm. Các công ty đang sẵn sàng hướng các ứng dụng chăm sóc sức khỏe cho người tiêu dùng bằng mũi điện tử. Công ty Anh-Owlstone hiện đang làm việc trên một hệ thống xét nghiệm hơi thở di động mà có thể cung cấp cho người sử dụng điện thoại các phân tích tức thời về hơi thở của họ, cung cấp các phát hiện sớm của những điều kiện bệnh tật như tiểu đường, lao hoặc ung thư. Công nghệ của NASA cũng hứa hẹn nghiên cứu như một thiết bị cảm biến di động dùng để phát hiện ung thư phổi. Khi các phân tích phân tử trở nên rẻ hơn và đáng tin cậy hơn thì các ứng dụng nhanh chóng mở rộng.

Theo Suckhoedoisong