Nhận biết suy dinh dưỡng thể thấp còi

Theo GS.TS. Lê Thị Hợp - Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, hiện 2,2 triệu trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi. Trẻ bị suy dinh dưỡng thường có tầm vóc thấp bé hơn trẻ bình thường, dễ mắc bệnh, kém linh hoạt, kết quả học tập cũng bị ảnh hưởng do thiếu các vi chất có liên quan đến sự phát triển của trí não như sắt và iốt.

Nguyên nhân đa dạng

Suy dinh dưỡng trẻ em là tình trạng mắc phải khi mức cung ứng các chất dinh dưỡng thiếu so với nhu cầu sinh lý của trẻ. Những nguyên nhân thường gặp của suy dinh dưỡng là:

Cha mẹ thiếu kiến thức nuôi con: Trẻ không được bú sữa mẹ, cho ăn dặm không đúng cách, không biết cách lựa chọn thực phẩm phù hợp với trẻ, cho trẻ ăn quá ít lần trong ngày, kiêng khem quá đáng khi trẻ bệnh. Chế biến thức ăn không hợp khẩu vị và lứa tuổi của trẻ.

Trẻ lười ăn có nhiều lý do như: Thường xuyên mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn. Khi bị bệnh trẻ thường biếng ăn, những kháng sinh được dùng điều trị các bệnh nhiễm khuẩn vừa có tác động diệt vi khuẩn gây bệnh, vừa diệt bớt các vi khuẩn thường trú có lợi cho cơ thể tại đường ruột làm giảm quá trình lên men thức ăn, dẫn đến biếng ăn và kém hấp thu.

Cách chăm sóc trẻ không phù hợp (quá căng thẳng dẫn đến biếng ăn tâm lý).

Trẻ em sinh ra trong các gia đình nghèo, không có đủ thực phẩm để ăn. Trẻ bị nhiễm ký sinh trùng như giun, sán,... Một số nguyên nhân khác ít gặp hơn: Trẻ hoạt động quá nhiều, hoặc sống trong môi trường quá nóng, quá lạnh, làm tiêu hao năng lượng nhiều; hoặc trẻ bị bệnh nặng có nhu cầu các dưỡng chất cao mà không được cung cấp tăng cường.

Cần can thiệp sớm

Ðối với trẻ suy dinh dưỡng, việc hồi phục đòi hỏi một khoảng thời gian dài. Riêng chiều cao có thể trẻ sẽ không trở về được chuẩn trung bình như chúng ta mong muốn dù được điều trị hết sức tích cực. Vì vậy, việc can thiệp sớm ngay từ khi trẻ có một trong những biểu hiện rối loạn về dinh dưỡng là điều quan trọng. Các biểu hiện này bao gồm: Lười ăn; kém linh hoạt hoặc hay quấy khóc; chậm tăng cân hoặc đứng cân liên tục trong 2 - 3 tháng; chậm tăng chiều cao hoặc không tăng chiều cao liên tục trong 2 - 3 tháng; rối loạn giấc ngủ (ngủ trằn trọc, ngủ giấc ngắn, hoặc giật mình khóc thét khi đang ngủ,...); rụng tóc vùng chẩm (chiếu liếm); chậm mọc răng; da xanh dần, cơ nhão dần; chậm biết đi; thường xuyên mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn…

Nhận biết sớm dấu hiệu suy dinh dưỡng

Theo dõi sát chế độ ăn của trẻ: Xem trẻ có ăn hết suất và đủ bữa không. Quan sát sự phát triển vận động của trẻ xem có bình thường (lật, ngồi, đứng, đi... có đúng với lứa tuổi). Thường xuyên đưa trẻ đến cơ sở y tế để cân, đo chiều cao 1 - 2 tháng/lần, điều này giúp phát hiện nhanh chóng tình trạng chậm tăng cân, chậm tăng chiều cao của trẻ. Xem trẻ có thường xuyên mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn không.

Việc điều trị đúng nguyên nhân và tích cực ngay từ đầu sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh, bắt kịp đà tăng trưởng với các trẻ cùng lứa tuổi.

Bác sĩ Ngọc Hương