Phù phép thuốc hết “đát”: Quá nguy hiểm!

Sau vụ hơn 500.000 đơn vị thuốc các loại hết hạn sử dụng (HSD) bị tẩy xóa, sửa HSD để bán cho người bệnh được phát hiện ở Hà Nội tuần qua, dư luận hết sức lo lắng về chất lượng tân dược tại các nhà thuốc.

Coi thường tính mạng người bệnh

Trong số hơn 500.000 đơn vị thuốc hết HSD vừa bị phát hiện tại 3 cửa hàng ở Hà Nội, có đủ cả thuốc kháng sinh, thần kinh, cai nghiện...

Thủ đoạn “tân trang” các loại thuốc này hết sức đơn giản: Loại đóng trong hộp giấy được tẩy xóa rồi in HSD mới hoặc sửa HSD; dạng viên nén đóng bao phim in HSD bằng dấu chìm được cắt góc vỉ để qua mắt người mua, khiến người dùng không thể biết còn HSD hay không... Khoảng 70 chủng loại tân dược khác nhau - trong đó có cả các thuốc đặc trị như thuốc thần kinh, dạ dày, cai nghiện ma túy, chữa bệnh tiểu đường, hen xuyễn, an thần, hạ sốt trẻ em, bổ sung sắt cho phụ nữ có thai... - cũng được “phù phép” theo cách này.

Đây không phải là trường hợp cá biệt. Trong thực tế, tình trạng thuốc bị tẩy xóa HSD, thuốc sai về hàm lượng, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc... đã tồn tại từ lâu trên thị trường dược phẩm. Trong vòng 1 năm qua, cơ quan chức năng đã bắt giữ hàng loạt vụ sản xuất, kinh doanh thuốc giả, thực phẩm chức năng quy mô lớn.

Đơn cử, vào tháng 9-2015, cơ quan chức năng tỉnh An Giang đã phát hiện một nhà thuốc ở TP An Giang kinh doanh 38 kg tân dược hết HSD trà trộn với thuốc còn hạn dùng. Cũng trong năm 2015, lực lượng chức năng tỉnh Thanh Hóa cũng phát hiện gần 200 kg thuốc hết HSD tại một quầy kinh doanh tân dược ở huyện Như Xuân. Các loại thuốc này đã hết HSD từ các năm 2011, 2012, 2013...

Với người dân, việc mua phải những loại thuốc bị tẩy xóa HSD là khá phổ biến. Cách đây ít ngày, chị Hoàng Thị Hà (ở phố Bạch Mai, quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) tá hỏa khi lỡ uống 2 viên Spasmaverine (giảm đau bụng) rồi mới phát hiện vỉ thuốc chị mua không có ngày tháng sử dụng. “Vỉ thuốc giá chỉ vài ngàn đồng, không hiểu sao nhà thuốc lại có thể coi thường tính mạng người bệnh đến như vậy” - chị Hà bức xúc.

Dễ “đánh lận con đen”

Với kinh nghiệm gần 20 năm kinh doanh tân dược, chị Vũ Thị Thanh (quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội) cho rằng chuyện bán thuốc hết HSD không có gì lạ. Việc này diễn ra hằng ngày, thậm chí là “miếng cơm manh áo” của không ít nhà thuốc, nhất là các cơ sở nhỏ lẻ.

“Nhiều người khi đến nhà thuốc vừa báo bệnh xong, nhân viên lập tức đưa cho những túi thuốc được chia liều theo từng lần uống. Chính việc lập lờ khi xé lẻ và chia liều thuốc có thể khiến người bệnh vô tình mua phải những loại tân dược cận HSD hoặc hết hạn mà không biết” - chị Thanh lo ngại.

Theo chị Thanh, việc xóa bỏ HSD phổ biến và dễ dàng nhất vẫn là cắt đầu vỉ thuốc có in HSD. “Người ta sẽ cố gắng cắt để đường viền mới của vỉ thuốc trông như thật. Nếu tinh ý, người mua có thể dễ dàng nhận ra đường cắt mới sắc và hơi ráp. Với những thuốc chỉ in số, người bán có thể sẽ sửa số cuối như 2006 thành 2008. Tình trạng “phù phép” HSD thuốc ngày càng tinh vi, đôi khi chính các nhà bán lẻ cũng không thể biết được. Nhiều loại thuốc chỉ cần dùng dụng cụ cạo, kéo, bút tẩy, bút bi hoặc lấy cồn lau HSD là xong nhưng cũng có loại phải dùng máy móc. Người ta sẽ lột đi lớp vỉ bên ngoài và đóng lại. Với những loại này, người trong ngành đôi khi cũng không thể biết được mà cần phải qua thiết bị kiểm tra” - chị cho biết.

Để có lợi nhuận cao, những loại tân dược được “thổi” HSD thường là thuốc ngoại, đắt tiền và nhu cầu sử dụng lớn như: kháng sinh, tim mạch, huyết áp, giảm đau... Theo tiết lộ của một nhân viên có thâm niên hàng chục năm kinh doanh tân dược, các thủ đoạn “nâng đời” cho thuốc hết HSD ở phía Nam còn tinh vi hơn phía Bắc.

Lỗ hổng quản lý

Thuốc là mặt hàng vốn được quản lý chặt chẽ, khắt khe bởi tác động trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người sử dụng. Riêng với những loại thuốc cận HSD, theo quy định, các công ty sản xuất, phân phối phải thu hồi và tiêu hủy.

Cũng theo quy trình, việc thu hồi thuốc được thực hiện sau khi hệ thống kiểm nghiệm nhà nước lấy mẫu phân tích, xác định chất lượng rồi gửi kết quả về cơ quan quản lý. Trong quy trình này, sở y tế các địa phương có trách nhiệm thông báo để các cơ sở kinh doanh, sử dụng biết; tiến hành thu hồi, hoàn trả thuốc về nhà cung ứng; kiểm tra, giám sát việc thu hồi, lưu hành thuốc bị thu hồi trên địa bàn. Đồng thời, cơ sở sản xuất, nhập khẩu phải ngừng phân phối thuốc đó; trong thời gian không quá 5 ngày phải thông báo thu hồi đến tất cả cơ sở phân phối, đơn vị sử dụng đã mua thuốc và báo cáo về cơ quan quản lý trong vòng 30 ngày.