Ðề phòng nguy cơ xuất huyết do thuốc

Xuất huyết do thuốc thường có các biểu hiện như: xuất huyết ngoài da, chảy máu cam, chảy máu chân răng... Nặng hơn là chảy máu lâu cầm, xuất huyết tiêu hóa... Vậy cần phải đề phòng với những loại thuốc nào gây ra tai biến này?

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)

Có tới hàng chục loại thuốc kinh điển trong nhóm NSAID, trong đó tiêu biểu là các thuốc aspirin, ibuprofen, diclofenac... Đây là các thuốc có tác dụng giảm đau, hạ sốt, chống viêm được sử dụng rộng rãi trong điều trị từ lâu và là một trong những nhóm thuốc được kê nhiều nhất trên thế giới trong đó có cả ở nước ta. Tuy nhiên, các loại thuốc nhóm này gây ra nhiều tác dụng phụ trên đường tiêu hóa đặc biệt gây viêm loét dạ dày - tá tràng và làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày. Do đó thuốc không được sử dụng cho bệnh nhân đang bị hoặc đã có tiền sử bệnh lý dạ dày - tá tràng, bệnh nhân suy gan/suy thận và phụ nữ đang có thai và nuôi con bú.

Khi sử dụng thuốc này phải tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ và cần ghi nhớ luôn uống thuốc lúc no để hạn chế tác dụng phụ trên dạ dày của thuốc. Không dùng phối hợp các NSAID cùng lúc vì sẽ làm tăng độc tính. Đặc biệt là không nên phối hợp thuốc với các thuốc chống đông vì thuốc nhóm này làm tăng tác dụng chống đông, càng làm tăng nguy cơ gây xuất huyết.

Thuốc điều trị trầm cảm

Một số nhóm thuốc đã được biết làm tăng nguy cơ xuất huyết là các thuốc điều trị trầm cảm. Thuốc ức chế tái thu hồi chọn lọc serotonin (SSRI) và thuốc ức chế tái thu hồi chọn lọc noradrenalin (SNRI) đã được ghi nhận làm ức chế tái thu hồi serotonin vào tiểu cầu, tăng nguy cơ xuất huyết ngoài da. Những tác nhân này có thể có tác dụng cộng hợp khi dùng đồng thời với các thuốc gây xuất huyết khác.

Thuốc chống đông và thuốc chống kết tập tiểu cầu

Các thuốc chống đông được sử dụng để dự phòng và điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi, huyết khối tắc mạch và dự phòng đột quỵ trong trường hợp rung nhĩ. Các thuốc chống đông và chống kết tập tiểu cầu thường sử dụng bao gồm aspirin, enoxaparin, clopidogrel, heparin, warfarin và các thuốc chống đông đường uống mới (NOA) apixaban, dabigatran, rivaxoxaban và edoxaban.

Khi dùng thuốc chống đông đường uống mới NOA thì phải cân nhắc để điều chỉnh liều phù hợp với tuổi và chức năng thận của bệnh nhân. Với bệnh nhân có tiền sử xuất huyết tiêu hóa thì hai loại apixaban hoặc warfarin nên được cân nhắc sử dụng. Thuốc dabigatran và rivaroxaban có thể gây nguy cơ xuất huyết cao hơn, đặc biệt là với bệnh nhân viêm ruột hoặc viêm túi thừa, do các thuốc này có thể gây xuất huyết tiêu hóa trên và dưới.

Thuốc gây táo bón

Trong điều trị bệnh, một số thuốc có tác dụng phụ gây táo bón. Khi bị táo bón thường xuyên, kéo dài mà không được điều trị có thể gây các biến chứng như: trĩ, nứt hậu môn cùng xuất huyết trực tràng và sa trực tràng. Các thuốc  đó là: thuốc kháng acid (nhôm hydroxid, canxi carbonat), thuốc kháng cholinergic (benztropin, glycopyrolat), thuốc chống động kinh (carbamazepin, divalproat), thuốc kháng histamin (diphenhydramin, loratadin), thuốc giảm nhu động (diphenoxylat, loperamid), thuốc chống loạn thần (clozapin, olanzapin, quetiapin), thuốc lợi tiểu (furosemid, hydroclorothiazid), thuốc chống co thắt cơ trơn tiêu hóa (dicyclomin, hyoscyamin), các chế phẩm chứa sắt, thuốc an thần gây ngủ (phenobarbital, zolpidem)...