Vải thiều Bắc Giang - nhìn từ “vai” thương lái

Ông Báo khẳng định, người tiêu dùng trong nước, kể cả người có tiền ở Hà Nội cũng không bao giờ được ăn vải loại 1 của Lục Ngạn. Được biết, giá vải loại 1 cao hơn vải loại 2 đến ba bốn giá, loại 2 với loại 3 chênh nhau ít hơn một chút.

Xuất sang Mỹ chỉ để gây... tiếng vang

Giá thu mua vải ở chợ Hồng Giang biến động theo giờ, đông người bán thì giá xuống, ít người bán thì giá lên. Giá vải được người "chỉ vải" định giá theo mẫu mã từng xe. Chợ vải diễn ra cao điểm từ 8 giờ đến 11 giờ là vãn. Từ buổi trưa, các điểm thu mua tập trung đóng vải vào thùng. Vào chiều, từng đoàn xe tải tấp nập chở hàng đi. Chính vì thế người nông dân bắt buộc phải bán trong buổi sáng.

Theo chị L - người thu mua cho Tỉnh đoàn Quảng Ngãi, người "chỉ vải" là người địa phương, nên nhìn mẫu mã là biết vải trồng ở đâu để định giá thu mua. Vì vậy, nếu không có "tay trong" từ điểm thu mua vải và không được nhìn vào sổ thì không thể biết đâu là giá thật. Huyện Lục Nam nằm liền kề huyện Lục Ngạn nhưng giá vải bán thấp hơn nhiều. Theo Tin tức nông nghiệp cập nhật giá vải hằng ngày, ngày 14.6, giá dao động từ 8.000 - 15.000 đồng/kg, tùy thuộc vào mã quả, giá ở Lục Ngạn là từ 10.000 - 22.000 đồng/kg, huyện Yên Thế thì giá vải loại 1 cũng chỉ 10.000 đồng/kg, loại 2 là 7.000 đồng/kg.

Ông Chu Văn Báo cho hay, vải ngon còn phụ thuộc vào yếu tố thổ nhưỡng, khí hậu. Vải được trồng trên đất ghềnh (đá ăn trâu) là ngon nhất, thứ đến đất pha sỏi, sau nữa là đất phù sa. Người tiêu dùng không thể biết đâu là vải Lục Ngạn hay Lục Nam, Yên Thế... vì vậy, vải thiều ở Bắc Giang cũng có quá nhiều giá. Trò chuyện với ông Báo, nghe kể Công ty cổ phần nông sản Đại Việt tham gia "cứu" vải thiều Bắc Giang, đưa đi các địa phương tiêu thụ, ông Báo cười lớn "Sao phải cứu?". Chỉ đến khi chúng tôi đặt câu hỏi: "Không phải cứu, thì sao Chủ tịch huyện Lục Ngạn đang ởTPHCM để tìm đường ra cho vải; Bộ Công thương, Bộ NNPTNT, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Bắc Giang đang tổ chức hội nghị xúc tiến đẩy mạnh tiêu thụ vải tại các tỉnh phía Nam?", thì ông Báo thú thật, rằng: "Đúng là phải cứu, cứu loại vải mà thương lái Trung Quốc không mua, đó là vải loại 2, loại 3”.

Sản lượng vải cần cứu chiếm đến khoảng 2/3 tổng sản lượng toàn tỉnh. Ông Báo cũng tiết lộ, việc xuất khẩu vải thiều sang Mỹ và một vài nước chỉ là để gây tiếng vang. Được biết, tỉ lệ xuất khẩu rất thấp, nhất là thị trường Mỹ họ đòi hỏi ngặt nghèo, phải chiếu xạ, và còn độ đường không cao, kích thước quả vải không đủ, không đồng đều thì không xuất khẩu được...

Trong khi đó, tiếp xúc với nông dân ở thôn Kép 1 (Hồng Giang, Lục Ngạn) thì thấy bà con đang ngồi trên đống lửa vì đầu ra... chưa thấy đâu. Xã Hồng Giang được chọn thí điếm xây dựng vùng vải thiều xuất khẩu, trồng vải theo tiêu chuẩn VIETGAP, GLOBALGAP. Trồng vải theo tiêu chuẩn GLOBALGAP để xuất đi Mỹ đòi hỏi không được dùng 5 loại hoạt chất, chăm sóc đúng quy định... vì vậy chất lượng quả vải không được đẹp về mẫu mã, độ ngọt không cao, quả không mọng nước.

Ông Giáp Văn Thành - Trưởng nhóm 1 thôn Kép 1 - cho hay, vải trồng theo tiêu chuẩn sạch có giá cao, nhưng lại kén người mua. Gia đình ông vừa bán cho Vietnam Airlines với giá 26.000 đồng/kg nhưng họ chỉ mua 2 tấn, chẳng thấm vào đâu. Chưa vào vụ thì cũng có dăm bảy công ty gọi điện hứa mua, sẽ đến tận nơi, rất rộn ràng, nay vải đã vào vụ, gọi lại thì họ hờ hững, không hẹn ngày, xuất khẩu thì số lượng rất ít.

Nhiều bà con bày tỏ với chúng tôi về nỗi lo: Khí hậu khắc nghiệt, ngày thì nắng quá vải chín rộ, chiều thì mưa giông... chỉ có nước rụng xuống, bán để sấy khô, giá thành lại thấp. Ông Báo cũng cho hay, vải trồng theo tiêu chuẩn sạch cũng cần phải cứu vì không thể cạnh tranh với vải trồng theo phương pháp truyền thống...