Bajaus, những "du mục" của biển cả

Là một nhiếp ảnh gia, tôi đã dành nhiều năm để đi vòng quanh thế giới và chứng kiến sự tồn tại của “những người bị lãng quên”, những người bất chấp sự tàn phá của toàn cầu hóa đang sống như cách tổ tiên họ đã từng sống từ ngàn đời trước.

Cách đây ít lâu, tôi tìm hiểu về người Bajau ở Malaysia, được biết đến như những người digan trên biển. Chuyến thám hiểm của tôi không hề suôn sẻ vì rất khó để tiếp cận với những người sống xa thế giới văn minh này.

Đó là một hành trình gian khổ. Sau vài giờ bay, tôi đến Kuala Lumpur trước khi bay thêm 3 giờ nữa đến Tawau. Sau một giờ rưỡi đi xe khách, cuối cùng tôi cũng đến được Semporna, một trong những thành phố lớn nhất ở Borneo và là một bến cảng quan trọng. Từ đây, khách du lịch có thể tận hưởng những điểm lặn biển tuyệt vời ở Malaysia.

Xoay sở trong hi vọng mơ hồ

Trong khi loay hoay tìm cách sang bờ bên kia, tôi ngạc nhiên bởi quá khó để tìm ai đó đồng ý cho tôi đi, dù chỉ 1 giờ xuồng máy qua đó. Thực sự, những hãng phục vụ hiếm hoi ở đây từ chối đưa bạn đến bất cứ đâu ngoài những khu nghỉ dưỡng. Vậy nên, tôi buộc phải đi bộ hàng giờ dọc theo bờ sông để kiếm tìm sự giúp đỡ, tôi gặp những người dân chài, nhưng thật không may, không ai có thể nói tiếng Anh. Khi cuối cùng tôi có thể hiểu, họ đưa ra một cái giá cắt cổ và phi lý. 

Tôi chẳng còn lựa chọn nào khác ngoài việc ngủ lại đó, cố gắng cảnh giác, tránh gây chú ý hết mức có thể. Trong một vài năm gần đây, nạn bắt cóc khách du lịch diễn ra khá phổ biến ở khu vực này. Thỉnh thoảng những kẻ khủng bố Hồi giáo theo dõi khách du lịch, tìm thời điểm thích hợp để bắt cóc du khách rồi đòi tiền chuộc. Tháng 11 năm 2013, một du khách người Đài Loan bị giết trong một bungalow của một khu nghỉ dưỡng nơi anh ta đang ở. Căng thẳng diễn ra ở khắp nơi và nạn bắt cóc ngày càng phổ biến ở điểm đến như thiên đường này. Quân lính được điều động đến các địa điểm du lịch chính nhưng không có mặt ở hầu hết những hòn đảo tôi định ghé qua.

Lo lắng cho sự an toàn của mình giữa chốn đầy rẫy nguy hiểm này, tôi đã định từ bỏ. Nhưng sự kiên nhẫn của tôi đã được đền đáp. Một buổi sáng, sau khi gặp một người đàn ông Bajau tên Karim, cuối cùng tôi cũng có cơ hội đến được với những hòn đảo của mình. Karim có thể nói một chút tiếng Anh. Đây thực sự là điều vô cùng may mắn với một nhiếp ảnh gia khao khát được gặp những người Bajau như tôi. Karim đề nghị được đưa tôi đến những hòn đảo nơi tộc người của anh đang sống. Anh có vẻ rất ngạc nhiên khi biết tôi muốn đến đó vì hầu hết khách du lịch đều đến thẳng những rặng san hô ở khu đầm phá và không ước ao gì được gặp người dân địa phương. Nhưng khi hiểu được mong muốn của tôi, anh ấy đồng ý đưa tôi đi và chúng tôi bắt đầu cuộc thám hiển qua vùng biển của Malaysia.

Trong thế giới của những nhân ngư

Theo truyền thống, người Bajau sống trên những chiếc thuyền nhỏ, ngày đêm xuôi theo dòng nước. Họ kiếm sống bằng việc nay đây mai đó đi đánh cá, đây cũng là lí do vì sao họ được gọi là những “du mục của biển cả”. Một số khác thì từng ở ẩn, nhiều người sống ở các làng nổi xây dựng trên các rặng san hô khu đầm phá. Ngày nay, rất nhiều người đã lên bờ và sống ở các hòn đảo nhỏ. Tuy nhiên, họ vẫn tiếp tục giữ nghề cá của mình và đánh cá trên quy mô nhỏ.

Tôi tò mò muốn biết thêm về những người này, những người có thể sống một cuộc sống hoàn toàn biệt lập, tách xa khỏi những thành phố và cám dỗ. Khung cảnh phía trước khiến toàn thân tôi run lên. Tôi nhìn thấy từ xa, phía chân trời, một hòn đảo ẩn sau màu xanh bất tận của biển cả. Tôi đặt chân lên đảo Tabbalanos. Con thuyền thả neo ở hòn đảo tí hon, nơi chỉ có duy nhất một cái cây mọc dưới ánh nắng mặt trời. Ngay lập tức, tôi ấn tượng bởi sự kì diệu của nơi này. Trên một nhánh cây có một chiếc xích đu, dấu hiệu của bọn trẻ con. Chúng ùa về phía thuyền, hấp dẫn bởi người mới đến.

Tôi được chào đón với những nụ cười. Một nhóm nhỏ túm tụm quanh tôi vui sướng bởi tôi mang theo một túi bánh mua ở một cửa hàng trước đó. Tôi đã quen với việc bị hỏi tiền và đồ ăn, nhưng sau khi nhận bánh quy và đổi lại vài ánh nhìn thân thiện, bọn trẻ sớm quen với sự có mặt của tôi và trở lại chơi đùa với nước biển. Người Bajau có lẽ là những người dành nhiều thời gian dưới nước nhất thế giới. Họ thực sự là những nhân ngư, những người chỉ cảm thấy toàn vẹn trong môi trường của họ: đại dương.