Mùa làm ăn cuối năm nhiều mối lo

Chưa thể thở phào

Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn chưa thể “thở phào” trong tính toán vay vốn làm ăn, bởi lãi suất (đã nói ở trên) đang trở nên quá cao so với mức lạm phát thực tế (chỉ số giá tiêu dùng – CPI tháng 9.2015 giảm 0,21% so với tháng trước và chỉ tăng 0,4% so với tháng 12 năm trước; CPI bình quân chín tháng đầu năm 2015 cũng chỉ tăng 0,74% so với cùng kỳ năm 2014).

Nhiều doanh nghiệp đã nêu vấn đề lãi suất cho vay khoảng 10%/năm thì doanh nghiệp Việt Nam khó cạnh tranh khi lãi suất cho vay ở các nước chỉ 3 – 4%/năm. Tuy nhiên, một quan chức ngân hàng Nhà nước cho biết tại một hội thảo mới đây rằng chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra của các ngân hàng hiện nay chỉ ở mức 3%. Như vậy, rất khó để giảm lãi suất cho vay xuống nữa. Muốn giảm, phải giảm lãi suất huy động. Mà giảm lãi suất huy động, lại gặp vấn đề dịch chuyển từ tiền đồng sang USD. Một bài toán khó!

Mặt khác, CPI giảm hoặc tăng thấp có nhiều nguyên nhân, nhưng theo nhận định chuyên gia, nó là chỉ báo tin cậy của sức mua yếu, doanh nghiệp sẽ phải rất cẩn trọng trong việc tính toán cho mùa làm ăn cuối năm sắp tới. Ở thị trường nội địa thì gặp chuyện sức mua yếu, còn xuất khẩu?

Có điểm sáng về xuất khẩu đến từ khu vực FDI. Tuy nhiên, khu vực các doanh nghiệp trong nước vẫn nhiều khó khăn. Thử nhìn lĩnh vực nông nghiệp – nơi ít có FDI. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết, xuất khẩu nông lâm thuỷ sản giảm mạnh trong ba quý đầu năm: đạt 21,65 tỉ USD, giảm 5% so với cùng kỳ năm 2014. Giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính giảm rất mạnh như càphê (-32%), cao su (-13,7%) và gạo (-15,7%). Những con số này cho biết thu nhập suy giảm của lĩnh vực, đặc biệt là ở nông thôn, dẫn đến sức mua yếu, không hỗ trợ tiêu dùng và sản xuất…

Giá xuất khẩu suy giảm, một giải pháp có thể là tiếp tục phá giá đồng tiên. Tuy nhiên, trong thông cáo báo chí ngày 21.9, ngân hàng Nhà nước đã khẳng định ổn định tỷ giá: “Tỷ giá đồng Việt Nam đã có dư địa đủ lớn để linh hoạt trước các diễn biến bất lợi trên thị trường trong và ngoài nước không chỉ từ nay đến cuối năm 2015, mà cả những tháng đầu năm 2016”.

Ngân hàng Nhà nước nói vậy, nhưng nhìn vào dữ liệu xuất nhập khẩu, dường như tỷ giá vẫn có lợi cho nhập khẩu hơn là xuất khẩu. Theo số liệu từ tổng cục Hải quan, nhập siêu trong trong tám tháng đầu năm 2015 là 3,76 tỉ USD. Riêng nhập siêu từ Trung Quốc là hơn 21,5 tỉ USD. Những con số này cho thấy thặng dư thương mại từ các thị trường khác không đủ bù đắp nhập siêu đến từ Trung Quốc, và nhập siêu chủ yếu đến từ Trung Quốc.

Nhập siêu từ Trung Quốc tác động nhiều mặt đến kinh tế Việt Nam. Nếu như thời kỳ trước đây (giai đoạn 2007 – 2008) Việt Nam “nhập siêu lạm phát” khi kinh tế Trung Quốc tăng nóng kéo giá hàng hoá tăng, thì hiện nay mối lo “nhập siêu giảm phát” là thực tế khi kinh tế Trung Quốc trì trệ, giá cả hàng hoá giảm. Mà trong chu kỳ giảm phát thì sức mua yếu, hàng hoá khó bán, kinh doanh khó khăn.