Doanh nghiệp Việt 2015 và hai kỷ lục vui, buồn

Thời gian cấp đăng ký thành lập mới doanh nghiệp giảm xuống còn 2,9 ngày và đăng ký thay đổi giảm xuống 2,47 ngày, thấp hơn 2 ngày so với thời điểm trước khi có Luật Doanh nghiệp 2014. Ngoài ra, ngoài các ngành nghề đầu tư có điều kiện, doanh nghiệp có thể tự lựa chọn ngành nghề đăng ký kinh doanh mà pháp luật không cấm, tạo ra sự minh bạch cho doanh nghiệp.

Kỷ lục doanh nghiệp rời bỏ thị trường

Nhắc đến kỷ lục trong năm 2015 không thể không nhắc tới kỷ lục số doanh nghiệp giải thể, tạm ngừng hoạt động kinh doanh. 

Số liệu thống kê cho thấy, trong năm 2015 đã có 9.500 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, chấm dứt hoạt động kinh doanh, giảm 0,4% so với năm trước nhưng số doanh nghiệp gặp khó khăn buộc phải tạm ngừng hoạt động vẫn tăng 22,4% so với cùng kỳ năm trước, lên mức 71.400 doanh nghiệp. 

Như vậy, tính chung số doanh nghiệp giải thể và tạm dừng hoạt động trong cả năm 2015 đã lên mức 80.900 doanh nghiệp, cao hơn nhiều so với số của các năm trước (năm 2014: 67.800 doanh nghiệp; năm 2013: 70.500; năm 2012: 63.500 và năm 2011: 61.500).

Bình luận về con số doanh nghiệp giải thể và tạm dừng hoạt động do khó khăn, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, việc doanh nghiệp phải giải thể, tạm dừng hoạt động là quy luật tất yếu của thị trường.

“Trong điều kiện cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc doanh nghiệp kinh doanh không hiệu quả và phải giải thể là bình thường. Ngoài ra, nếu so sánh với nhiều nước thì tỷ lệ doanh nghiệp tạm dừng hoạt động, giải thể ở Việt Nam là khá thấp”, ông Lâm nhận định. Tuy nhiên, ở góc độ khác, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, không chỉ số doanh nghiệp thành lập mới tăng kỷ lục mà số doanh nghiệp gặp khó khăn buộc phải giải thể cũng chưa bao giờ cao như hiện nay. 

Vì vậy, vị chuyên gia này cho rằng, khu vực doanh nghiệp đang có những xáo trộn rất mạnh. “Khó khăn vẫn bao trùm khu vực doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa. Số doanh nghiệp rời bỏ thị trường cao như vậy buộc phải đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp”, bà Lan nói. 

Trên thực tế, thời gian qua, nhiều giải pháp đã được đưa ra nhằm hỗ trợ khu vực doanh nghiệp trong vấn đề tiếp cận các nguồn lực ưu đãi từ vốn, đất đai tới công nghệ... song khu vực doanh nghiệp vẫn khó khăn trong tiếp cận những ưu đãi này. Vì vậy hệ lụy là số lượng doanh nghiệp rời bỏ thị trường vẫn liên tục tăng qua các năm, trong khi số lượng doanh nghiệp quay trở lại thị trường vẫn chưa thực sự có nhiều dấu hiệu phục hồi rõ nét. 

Những khó khăn mà khu vực doanh nghiệp trong nước đang phải đối mặt đã khiến khu vực này khó phát triển. Nếu không có lực lượng sản xuất trong nước đủ mạnh thì Việt Nam rất khó cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập, nhất là khi Cộng đồng kinh tế ASEAN (EAC) đã cận kề. Các doanh nghiệp nước ngoài khi đầu tư vào Việt Nam không chỉ nhìn vào những lợi thế như chi phí lao động rẻ, tiềm năng thị trường mà còn quan tâm tới sự phát triển của khu vực doanh nghiệp trong nước. 

Vì vậy, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, ngay lúc này, Việt Nam cần phải xem xét lại những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp để thúc đẩy các doanh nghiệp vượt qua khó khăn và ổn định phát triển. “Đáng tiếc năm 2015 được xác định là năm doanh nghiệp song đến giờ những gì làm được cho khu vực này vẫn còn quá ít ỏi”, bà Lan nói.