Người đứng sau thành tựu 5G của Huawei

Năm 2009, Nortel nộp đơn phá sản. Nó không thích ứng kịp với sự phát triển nhanh chóng các đối thủ Trung Quốc. Và không biết có phải nhờ vị hacker đó hay không, nhưng Huawei đã nắm bắt thời điểm này. Huawei biết rằng tài sản quý giá nhất của Nortel là các nhân tài trong phòng nghiên cứu Ottawa, nơi được ví von như Bell Labs huyền thoại của Canada. Trong nhiều năm, Huawei đã tăng cường năng lực nghiên cứu của mình, cố gắng xóa bỏ hình ảnh như một nhà cung cấp giá rẻ, sở hữu công nghệ sao chép. Giờ với sự sụp đổ của Nortel, nó có thể theo đuổi một giải thưởng lớn hơn mục tiêu thị phần: làm chủ kỹ thuật. Và có được sự tôn trọng từ đó.

May thay, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại phòng thí nghiệm của Nortel, Wen Tong, là một người Trung Quốc. Tong gia nhập phòng thí nghiệm không dây của Nortel vào năm 1995 sau khi lấy bằng tiến sĩ tại Đại học Concordia ở Montreal. Ông có đóng góp vào mọi thế hệ công nghệ di động và nắm giữ hơn 470 bằng sáng chế ở Mỹ. Thời điểm Nortel phá sản, Tong ngay lập tức được các công ty lớn như Google, Intel mời về làm việc nhưng ông đã chọn Huawei.

Wen Tong muốn giữ lại các nhà khoa học trong phòng nghiên cứu của mình và nhóm không muốn rời Canada. Công ty viễn thông Trung Quốc rất vui khi tuyển được nhóm nhân tài này và đồng ý để họ ở lại Canada. Huawei cũng hứa sẽ cho phép họ tự do giải quyết các thách thức của khoa học mạng trong thế kỷ 21: tạo ra cơ sở hạ tầng cho 5G. Cuộc đua giành bằng sáng chế sẽ rất khốc liệt. Vấn đề với Huawei không chỉ là lợi nhuận mà còn là niềm tự hào dân tộc.

Năm 2009, không lâu sau khi Tong gia nhập Huawei, một bài nghiên cứu đã thu hút sự chú ý của ông. Đó là khám phá của Erdal Arıkan về mã cực. Tong đã từng có kinh nghiệm nghiên cứu và sản xuất công nghệ sửa lỗi truyền dẫn vô tuyến cho tiêu chuẩn hiện tại 4G, còn được gọi là Mã Turbo. Ông cho rằng khái niệm mã cực có thể thay thế nó trong 5G.

Năm 2012, Huawei yêu cầu Tong tái cấu trúc phòng thí nghiệm truyền thông của công ty này ở Trung Quốc. Ông đã nhân cơ hội này giao cho một số kỹ sư trẻ tài năng nghiên cứu tính khả thi của mã cực. Nó liên quan đến quá trình lấy một lý thuyết toán học và làm cho nó thực sự hoạt động trong thiết kế thực tế. Nhóm phát triển đã gặt hái được vài kết quả ban đầu. Với mỗi sáng kiến mới được tìm ra, nhóm nghiên cứu của Huawei ngay lập tức chạy đến văn phòng cấp bằng sáng chế.

Con đường nghiên cứu 5G của Huawei

Năm 2013, Wen Tong đã yêu cầu Ban đầu tư của Huawei chi 600 triệu USD cho nghiên cứu 5G. "Rất đơn giản, 20 phút, và họ đã quyết định", Tong nói. Câu trả lời là có, và phần lớn số tiền đó đã được đầu tư vào các hiện thực hóa mã cực. Sau khi phòng nghiên cứu thành công tạo ra phần mềm thực thi lý thuyết, công việc chuyển sang giai đoạn thử nghiệm và cuối cùng hàng trăm kỹ sư của Huawei đã tham gia.

Ngày nay, Huawei nắm giữ hơn 2/3 bằng sáng chế mã cực - nhiều gấp 10 lần so với đối thủ cạnh tranh gần nhất. Huawei đã đầu tư rất nhiều thời gian và nỗ lực nghiên cứu để phát triển ý tưởng này. Các công ty khác đều đi sau họ ít nhất vài năm.

Tuy nhiên, tất cả công sức và những bằng sáng chế này sẽ bị lãng phí nếu công nghệ này không phù hợp với nền tảng 5G. "Nó phải được mọi người chấp nhận. Bạn phải thuyết phục toàn bộ ngành công nghiệp rằng công nghệ này tốt cho 5G. Tôi có trách nhiệm phải biến nó thành tiêu chuẩn", Tong nói.

Trong các môn thể thao, cạnh tranh luôn rất khốc liệt, nhưng các đội đều phải nhất trí về một số điều luật cơ bản - chẳng hạn như kích thước của một sân chơi, số lượng người chơi. Tương tự vậy, trong ngành viễn thông, tất cả người chơi phải cùng nhau thống nhất về các đặc điểm của một nền tảng chung. Việc đạt được sự đồng thuận trên các phần của nền tảng di động rất phức tạp. Các quyết định phải được đưa ra về hàng tỷ thông số kỹ thuật liên quan tới tốc độ truyền, tần số vô tuyến, kiến trúc bảo mật và những thứ khác. Để đạt được mục tiêu này, các kỹ sư khắp thế giới sẽ tập hợp trong một loạt các cuộc họp hàng năm để chọn ra công nghệ mới nào sẽ được coi là tiêu chuẩn cho thế hệ tiếp theo.

Việc này cực kỳ quan trong đối với Huawei bởi nếu công nghệ 5G của hãng trở thành tiêu chuẩn, nó sẽ trở thành nền tảng được nhúng vào mọi hệ thống truyền thông toàn cầu trong nhiều năm tới. Đằng sau đó là những cân nhắc về tài chính, tinh thần dân tộc và thậm chí cả địa chính trị. Reed Hundt, cựu chủ tịch Ủy ban Truyền thông Liên bang thời Tổng thống Clinton, cho biết: "Từ năm 2001 đến nay chưa một đời Tổng thống Mỹ nào quan tâm đầy đủ đến vấn đề này. Hundt là một trong số các quan chức đã lên tiếng cảnh báo rằng Mỹ không có doanh nghiệp nào đủ tầm với Huawei - một công ty vừa có thể phát triển công nghệ thế hệ tiếp theo vừa xây dựng nó thành thiết bị. Tất cả điều này đã khiến các tiêu chuẩn 5G của Huawei trở thành một vấn đề đáng báo động". Hundt nói: "Các tiêu chuẩn của Huawei chính là cánh cửa để Trung Quốc mở ra thế giới điện toán của phương Tây".

Cơ quan phát triển các tiêu chuẩn cho 5G là 3GPP, một tổ chức bảo trợ quốc tế bao gồm các tập đoàn viễn thông khác nhau. Năm 2016, tổ chức này đã công bố thông tin về tiêu chuẩn Radio 5G mới, xác định phương pháp dữ liệu sẽ được gửi qua 5G cũng như cách nó được kiểm tra về độ chính xác. Sau khi chi hàng triệu USD nghiên cứu, trải qua nhiều năm thử nghiệm và nộp đơn xin cấp nhiều bằng sáng chế, Huawei sẽ chẳng thay đổi được điều gì, nếu hãng không có được chứng nhận của một cơ quan tiêu chuẩn quốc tế chính thức.

Trong khi đó, một số công ty vẫn tỏ ra nghi ngờ về khả năng của mã cực và lập luận rằng các kỹ thuật khác cũng cho ra kết quả sửa lỗi đạt chuẩn trong khuôn khổ 5G. Cụ thể các công ty viễn thông từ Pháp cho rằng một bản cải tiến của giao thức 4G hiện tại, hay mã turbo, là đủ. Một số bên khác, đáng chú ý là Qualcomm, lại lựa chọn giải pháp thứ ba cho 5G: ý tưởng LDPC cũ. Lý thuyết này từng được chứng minh có thể gần đạt đến giới hạn Shannon và đã truyền cảm hứng cho Arıkan trên hành trình tìm ra mã cực.

Kể từ lần đầu được công bố những năm 1960, mã LDPC đã được nhóm nghiên cứu của Qualcomm cải thiện đáng kể dẫn tới chi phí thương mại hóa 5G không còn quá cao. Tuy nhiên, Huawei lại có lợi thế hậu thuẫn từ chính phủ Trung Quốc. Ngoài ra, các đối thủ phương Tây cũng thường phàn nàn rằng các công ty Trung Quốc làm việc với nhau rất chặt chẽ, ngay cả những đối thủ cạnh tranh bên ngoài cũng sẽ dành sự hỗ trợ cho một doanh nghiệp đồng hương.

Tuy nhiên, trong một khoảnh khắc ngắn ngủi giữa năm 2016, bức tường đồng hương đó suýt nữa đã bị phá hủy. Trong một vòng sơ bộ của quy trình tiêu chuẩn hóa 5G mới, công ty Lenovo của Trung Quốc đã bày tỏ sự ưa thích của mình đối với LDPC, vì công nghệ này quen thuộc hơn. Nhưng điều đó không kéo dài lâu, Lenovo đã thay đổi quan điểm của mình vào cuối năm đó. Người sáng lập Lenovo, Liễu Truyền Chí, đã phải đích thân gọi cho ông Nhậm để đảm bảo rằng lập trường ban đầu không có hành vi xúc phạm nào.

Thống nhất chung sử dụng mã phân cực, ngành công nghiệp viễn thông Trung Quốc sẵn sàng để chiến đấu ở giai đoạn cuối cùng và quan trọng nhất - cuộc họp tiêu chuẩn kỹ thuật tháng 11/2016 được tổ chức tại khu nghỉ mát Peppermill, Reno, Nevada. Michael Thelander, một nhà tư vấn chuyên về viễn thông không dây, cho biết các phiên họp đồng thời được tổ chức để xác định một số tiêu chuẩn khiến các kỹ sư phải nhảy từ phòng hội thảo này sang phòng hội thảo khác. "Nhưng mã cực so với LDPC luôn là một chủ đề nóng", ông nói.

Đêm 18/11, phòng họp chật kín người và cuộc họp bắt đầu bắt đầu đi vào bế tắc. Mỗi công ty đều trình bày công nghệ của mình, bao gồm cả kết quả thử nghiệm. Kevin Krewell, nhà phân tích chính tại Tirias Research, người theo dõi quá trình xây dựng 5G, cho biết: "Cuộc chiến diễn ra khá đồng đều, với hầu hết các nhà cung cấp phương Tây ủng hộ công nghệ LDPC. Một số công ty phương Tây cùng tất cả các công ty Trung Quốc đều ủng hộ mã cực. Rõ ràng chưa có người chiến thắng cuối cùng trong toàn bộ trò chơi, nhưng rõ ràng là Huawei sẽ không lùi bước. Bên LDPC cũng vậy".

Cuối cùng thay vì ngồi đó và dành sáu tháng để đấu tranh cho công nghệ của mình và trì hoãn 5G, họ đã thỏa hiệp. Ủy ban tiêu chuẩn của 3GPP quyết định chia tiêu chuẩn xử lý tín hiệu thành hai phần. Một công nghệ được sử dụng để gửi dữ liệu người dùng. Cái còn lại sẽ được áp dụng cho kênh điều khiển, quản lý cách dữ liệu di chuyển. Chức năng đầu tiên được gán cho LDPC và chức năng thứ hai được giao cho mã cực. Thỏa thuận được hoàn tất trong vài giờ sau đó.

Huawei đã chiến thắng, nhưng đó không chỉ là chiến thắng của Huawei mà còn của Trung Quốc. Cuối cùng, một công ty Trung Quốc đã nhận được sự tôn trọng tương xứng với sức mạnh của họ trên thị trường. Một nhà quan sát nói: "Mã cực do Huawei hậu thuẫn được chọn làm tiêu chuẩn 5G cũng có ý nghĩa tượng trưng rất cao. Đây là lần đầu tiên một công ty Trung Quốc tham gia thành công vào một thỏa thuận khung viễn thông".

Qualcomm tuyên bố hãng cảm thấy khá hài long với kết quả này. CEO Steve Mollenkopf cho biết: "Điều quan trọng là Huawei được công nhận vì những gì họ đã làm được. Huawei thực sự khá tốt. Họ là một công ty đáng gờm. Và tôi nghĩ đó là một điều mà mọi người cần phải công nhận".

Năm 2011, chính Arıkan đã gửi ý tưởng về mã cực cho Qualcomm và Seagate để xem họ có quan tâm đến việc thương mại hóa ý tưởng hay không, nhưng không một công ty nào ở Mỹ thực sự để ý đến nó. Huawei liên hệ với Arıkan lần đầu vào năm 2012. "Chúng tôi đã nói chuyện với nhau, trao đổi ý kiến. Đây là phương thức hợp tác tốt nhất đối với tôi. Tôi vẫn độc lập và họ làm bất cứ điều gì họ muốn", Arikan nói. Cá nhân ông cũng không lấy một đồng nào từ gã khổng lồ viễn thông.

Các công ty và chính phủ Mỹ không còn có thể đánh trả Trung Quốc bằng những lời đe dọa hoặc cáo buộc nữa. Và không chỉ các công ty viễn thông như Huawei, trong trường hợp của TikTok gần đây, mối đe dọa thực sự đối với các doanh nghiệp Mỹ không phải là nguy cơ mất an ninh, mà chính công nghệ - với Huawei là 5G, còn với TikTok là thuật toán AI gợi ý quá xuất sắc.