Xi măng Việt Nam trước sức ép “hàng ngoại”

Cùng với Thái Lan, mặt hàng xi măng Việt Nam đang cũng đang phải đối mặt với đối thủ “nặng ký” là Trung Quốc. Sức ép cạnh trạnh của xi măng Trung Quốc bắt đầu mạnh lên từ thời điểm năm 2015. Các chuyên gia trong lĩnh vực vật liệu xây dựng phân tích, thị trường Trung Quốc sau thời gian phát triển nóng đã dư thừa công suất khoảng 670 triệu tấn xi măng. Lượng dư này gấp khoảng 8 lần tổng công suất xi măng của Việt Nam . Con số khổng lồ này không chỉ gia tăng sức ép cạnh tranh đối với láng giềng gần nhất là Việt Nam mà cũng khiến Trung Quốc trở thành đối thủ “đáng gờm” với các nước xuất khẩu xi măng khác.

Trong khi đó, mặt bằng giá xuất khẩu xi măng 2015 của Việt Nam đã giảm nhưng hiện vẫn cao hơn vài USD/tấn so với giá xuất khẩu măng của Trung Quốc. Cùng đó, các doanh nghiệp trong nước cũng chưa có nhiều hợp đồng xuất khẩu dài hạn, dự báo về biến động thị trường còn yếu, chưa nhạy bén khiến công tác định hướng xuất khẩu sản phẩm xi măng gặp khó khăn.

Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) Lê Văn Tới cho biết, trong khi ngành xi măng cung đã vượt cầu lại thêm sức ép từ các doanh nghiệp xi măng nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc thì khả năng xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

Trước sức ép cạnh tranh giá, Tổng giám đốc Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (Vicem) Trần Việt Thắng chia sẻ, có những thời điểm giá xuất khẩu xi măng Trung Quốc thấp hơn Việt Nam khoảng 10 USD/tấn clanh-ke nên hoạt động xuất khẩu đương nhiên gặp khó. Với mức tiêu thụ nội địa năm 2015 tăng 7 - 9%, đạt 56,46 triệu tấn và năm 2016 dự kiến tăng 4%, mức dư cung khoảng 25 triệu tấn sẽ không dễ tiêu thụ thông qua con đường xuất khẩu – ông Thắng phân tích. Chắc chắn nếu không xuất khẩu được, nhiều doanh nghiệp xi măng sẽ phải dãn, hoãn, thậm chí dừng sản xuất.

Khó khăn từ xuất khẩu cũng góp phần gia tăng áp lực cạnh tranh tiêu thụ trong nước bởi chính các doanh nghiệp cũng tự nhận thấy sẽ phải chú ý “chăm sóc” thị trường nội địa bởi đây mới là “cửa sáng”. Tuy nhiên, giai đoạn này, nhu cầu tiêu thụ nội địa dù dự báo có tăng nhưng cũng không có đột biến. Hiện thị trường phía Bắc được đánh giá không êm đềm như khu vực phía Nam.

Giám đốc xí nghiệp tiêu thụ Vicem Hoàng Thạch Nguyễn Anh Quân cho hay, ngay cả đơn vị lớn như Vicem Hoàng Thạch cũng có những thời điểm rất căng thẳng. Dịp Tết, mức tiêu thụ của Hoàng Thạch sụt giảm đáng kể, chỉ khoảng 6.000 tấn/ngày; trong khi đó, một số đơn vị thành viên khác cùng hệ thống Vicem vẫn duy trì con số 10.000 tấn/ngày. Tìm hiểu cho thấy, thế mạnh của Vicem Hoàng Thạch là khối dân sinh, điều này có tính hai mặt: cho lợi nhuận tốt nhưng lại phụ thuộc vào thời vụ (mùa và cao điểm xây dựng). Hiện Vicem Hoàng Thạch đang xúc tiến đầu tư thêm một trạm nghiền nhằm tối đa hóa nguồn nguyên liệu. Một mặt doanh nghiệp này vẫn tiếp tục mở rộng thị trường nhưng sẽ chú ý đến phát triển các sản phẩm xi măng công nghiệp nhằm cân bằng trong tiêu thụ và sản xuất.

Thực tế nhiều năm qua, Vicem Hoàng Thạch luôn được coi là nhà sản xuất dẫn dắt thị trường khu vực phía Bắc. Bởi vậy, nhiều doanh nghiệp xi măng lân cận đều chờ đợi vào “động thái” của Hoàng Thạch để có phương án điều chỉnh phù hợp và thường đưa ra mức giá thấp hơn nhằm cạnh tranh. Đây cũng là câu chuyện chung cần cảnh báo, ông Quân phân tích. Việc cạnh tranh thiếu lành mạnh của chính các nhà sản xuất trong nước cũng sẽ khiến cả nhóm sản phẩm này lao đao, phá giá lẫn nhau, dẫn đến tình trạng bất lợi chung nhất là khi phải đối mặt với sức ép “hàng ngoại”.