“Cởi trói” cho gạo xuất khẩu

Thời gian qua, rất nhiều doanh nghiệp (DN) kinh doanh gạo kêu ca về điều kiện xuất khẩu gạo khiến họ gặp khó khăn do đầu tư quá lớn vào cơ sở vật chất, không còn vốn lưu động hoặc mất khách hàng vì không được phép xuất khẩu trực tiếp.

Tín hiệu tích cực

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh vừa ký quyết định bãi bỏ Quy hoạch thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo (Quyết định số 6139/QĐ-BCT năm 2013). Theo đó, việc khống chế số lượng tối đa 150 đầu mối xuất khẩu gạo, khống chế địa bàn đầu tư xây dựng kho chứa, cơ sở xay xát thóc gạo để đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo tại 20 tỉnh, thành trực thuộc trung ương; quy định tiêu chí thành tích xuất khẩu gạo 10.000 tấn/năm, đã được chính thức bãi bỏ.

Ngay khi nhận thông tin, ông Phạm Minh Thiện, Giám đốc DNTN Cỏ May (Đồng Tháp), đã liên hệ bộ phận pháp chế của công ty để tìm hiểu những tháo gỡ vừa được ban hành. “Dù được trả lời là Quyết định của Bộ Công Thương chưa gỡ bỏ hết những điều kiện làm khó cho DN nhưng tôi cho rằng đây là dấu hiệu hết sức tích cực, tin vui của DN. Đây có thể là bước đầu tiên để Chính phủ xem xét bỏ các điều kiện kinh doanh không phù hợp thực tế quy định trong Nghị định 109. Với điều kiện tự nhiên, năng lực của DN và nhu cầu đa dạng trên toàn cầu về gạo, tôi tin rằng nếu những ràng buộc không cần thiết được bãi bỏ thì có thể giúp hạt gạo Việt được “cởi trói” và bùng nổ ở thị trường thế giới như cá tra” - ông Thiện tin tưởng.

Một kho chứa lúa, gạo ở ĐBSCLẢnh: Ngọc Trinh

Còn hiện tại, dù đã đưa gạo mang thương hiệu “Cỏ May” sang bán tại siêu thị của Singapore nhưng do không có giấy phép xuất khẩu, DN phải đi đường vòng bằng cách lập công ty con ở nước này. Dự định của công ty là nếu được phép xuất khẩu sẽ đi vào phân khúc gạo có thương hiệu, tuy sản lượng xuất khẩu hằng năm không nhiều nhưng hiệu quả và DN sẽ mở rộng đầu tư theo nhu cầu thị trường. “Vừa qua, công ty phải từ chối một khách hàng ở châu Phi cũng vì lý do không được phép xuất khẩu” - ông Thiện chia sẻ.

Ông Huỳnh Thế Năng, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood 2) kiêm Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), nhận định: “Đây là chuyện tốt trong xu thế thị trường cạnh tranh hiện nay. Một đột phá của Bộ trưởng Bộ Công Thương, thể hiện vai trò của Chính phủ kiến tạo”.

Nên kiểm soát gạo tiểu ngạch

Mặc dù vậy, bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Phước Thành Bảy Mập (TP HCM), vẫn mong muốn Chính phủ tiếp tục gỡ bỏ thêm điều kiện với thương nhân gạo. Bà Nhung cho biết DN của bà có kinh nghiệm làm ăn nhiều năm với thị trường Mỹ nhưng hiện phải tạm ngưng do giấy phép xuất khẩu hết hạn. “Tôi rất buồn là giữa lúc nhiều DN gạo lớn của Việt Nam không vượt được rào kiểm tra của Mỹ, bị trả về thì gạo chúng tôi đang đi suôn sẻ lại không được tạo điều kiện. Công ty chúng tôi đã bị phía Mỹ kiểm tra hơn 20 lần và đều đạt yêu cầu nên dễ dàng thông quan. Nếu bây giờ ủy thác qua một công ty được phép xuất khẩu nhưng chưa tạo được uy tín với Mỹ, bị ách lại kiểm tra nhiều thì tổn phí rất lớn nên chúng tôi chỉ còn cách bỏ đơn hàng” - bà Nhung nói.