Hơn một thập kỷ trước, công ty của Monir-Uz-Zaman đã nhập khẩu đồ chơi từ Trung Quốc để bán trong cửa hàng bán buôn của mình tại khu chợ sầm uất ở Dhaka, thủ đô của Bangladesh.
Thế nhưng từ năm 2004, cháu trai của ông, người đã sống ở thành phố Quảng Châu trong 2 năm và từng giúp Zaman khá nhiều trong việc nhập khẩu đồ chơi Trung Quốc về Bangladesh hỏi ông: “Tại sao ông không bắt đầu sản xuất đồ chơi ở đây thay vì nhập khẩu từ Trung Quốc?”
Zaman cũng từng nghĩ đến điều này. Và đến khi cháu trai nói, ông cảm thấy thực sự mình cũng muốn thử. Sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001, những vụ khủng bố ở Mỹ khiến cho tâm lý của người nhiều nước phương Tây trở nên kém thân thiện với người đạo Hồi.
Nhiều doanh nhân và sinh viên Bangladesh bắt đầu hướng nhiều hơn về Trung Quốc. Nhiều người Bangladesh đến Trung Quốc du lịch và tìm hiểu xem xét các ngành nghề sản xuất tại địa phương.
“Cháu trai tôi bảo tôi rằng nếu tôi mua ít máy móc và khuôn đúc, rồi bắt đầu sản xuất đồ chơi tại Dhaka, chi phí sẽ chỉ chưa đến một nửa”, Zaman cho biết.
Đầu năm 2005, Zaman nhập khẩu một số máy móc và nguyên liệu thô, ông biến nhà kho nhỏ của mình tại Demra ở ngoại ô thủ đô Dhaka thành nhà máy. Ông bắt đầu sản xuất đồ chơi nhựa kiểu như nhân vật hành động và ô tô. Chỉ trong vài năm, lợi nhuận của ông tăng gấp đôi, rồi sau đó gấp ba lần. Giờ đây công ty của ông có doanh thu hàng năm 3,5 triệu USD.
Hiện tại khoảng 200 người đang làm việc tại nhà máy của Zaman, 60% trong số đó là phụ nữ. Ông cho biết: “Tôi đang nghĩ đến việc mở rộng nhà máy thêm nữa và bắt đầu sản xuất các loại đồ chơi cao cấp như ô tô điều khiển từ xa, máy bay trực thăng và nhiều nhân vật hành động cỡ lớn.”
Trước năm 2010, có khoảng 20 nhà sản xuất nhỏ ở Bangladesh, tuyển dụng khoảng 1.500 nhân công. Giờ đây, khoảng 40 nghìn người đang làm việc tại các nhà máy sản xuất đồ chơi, theo số liệu từ Hiệp hội các nhà buôn bán, sản xuất và nhập khẩu đồ chơi Bangladesh. Cũng trong cùng thời gian trên, số lượng việc làm trong ngành may mặc, ngành xuất khẩu chính của Bangladesh, vẫn duy trì quanh ngưỡng 4 triệu.
Nhà sáng lập hiệp hội năm 2010 và đồng thời là chủ tịch đầu tiên của Hiệp hội các nhà buôn bán, sản xuất và nhập khẩu đồ chơi Bangladesh, ông Shahjahan Mojumder, có thâm niên đến 4 thập kỷ làm việc trong ngành đồ chơi nước này. Ông thành lập nhà máy đầu tiên của ông chuyên sản xuất đồ chơi bằng cao su vào năm 1977 và nhà máy thứ 2 chuyên sản xuất đồ chơi bằng nhựa vào năm 1986.
Hiệp hội có vai trò quan trọng trong việc đưa một ngành sản xuất trình độ thấp lên một trình độ phát triển cao hơn và mang lại nguồn lợi tốt. Hiệp hội giờ đang có 206 thành viên, trong đó có đến 85 công ty sản xuất.
Không giống như ngành may mặc, ngành sản xuất đồ chơi ở Bangladesh phục vụ chủ yếu cho thị trường nội địa chứ không phải cho thị trường nước ngoài. Nhưng đến hiện tại, hiệp hội đồ và chính phủ Bangladesh đang vươn nhiều hơn ra các thị trường nước ngoài.
Trước năm 2010, mỗi năm Bangladesh nhập khẩu khoảng 600 triệu USD đồ chơi, 95% trong số đó nhập từ Trung Quốc. Giờ đây, khi ngành sản xuất đồ chơi nội địa Bangladesh phát triển, kim ngạch nhập khẩu đồ chơi mỗi năm chỉ khoảng 360 triệu USD. Theo số liệu được cung cấp bởi chủ tịch hiệp hội, quy mô thị trường đồ chơi Bangladesh hiện khoảng 724 triệu USD, trong đó các nhà sản xuất địa phương chiếm hơn một nửa giá trị.
Bangladesh hiện đang áp thuế 25% đối với đồ chơi nhập khẩu, thế nhưng từ năm 2015-2016, các công ty sản xuất đồ chơi có thể nhập khẩu nguyên liệu sản xuất đồ chơi hoặc nguyên liệu thô ở mức thuế chỉ 5%, thấp hơn mức 25%. Chi phí sản xuất đồ chơi nhờ vậy giảm đáng kể so với trước.
Sức tiêu dùng của người Bangladesh tăng đáng kể, đặc biệt tại cả khu vực nông thôn, nhờ kiều hối. Thu nhập bình quân đầu người trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 6/2017 tăng lên mức 1.610 USD/người/năm từ mức 1.054USD/người/năm 5 năm trước đó.
Ông Rashid tin rằng Bangladesh có đủ kinh nghiệm trong ngành đủ để xuất khẩu đồ chơi: “Chúng tôi đã đề nghị chính phủ phân bổ cho chúng tôi một khu công nghiệp đủ lớn để chúng tôi có thể xây dựng khu tổ hợp sản xuất đồ chơi, giống như ở thành phố Sán Đầu (Quảng Đông, Trung Quốc). Chúng tôi muốn sản xuất đồ chơi cao cấp và xuất khẩu từ đây”.
