"Yêu Miêu Truyện": Khi tình sử Đại Đường dưới lăng kính Trần Khải Ca gây tranh cãi lớn

Vua Hán ước mơ người quốc sắc,

Bao năm tìm kiếm luống công toi.

Họ Dương có gái hoa đương nở,

Khoá kín buồng xuân, hận lẻ loi.

(Trích danh tác Trường Hận Ca của Bạch Cư Dị, bản dịch Yã Hạc và Trịnh Nguyên)

Câu chuyện về nàng Dương Ngọc Hoàn, sủng phi của vua Đường Huyền Tông Lý Long Cơ từng khiến cho biết bao thi nhân, nhà văn phải tốn hao giấy bút. Cuốn tiểu thuyết Sa Môn Không Hải: Đại Đường Quỷ Yến do Yumemakura Baku chắp bút cũng lấy cảm hứng từ phận đời hồng nhan của một trong tứ đại mỹ nhân lịch sử Trung Hoa này. Đầu năm nay, đạo diễn gạo cội Trần Khải Ca lại tiếp tục chuyển thể tác phẩm ấn tượng trên lên màn ảnh rộng bằng ngôn ngữ điện ảnh với cái tên Yêu Miêu Truyện.

Bộ phim nhanh chóng vấp phải nhiều ý kiến vô cùng trái ngược nhau giữa các nhóm đối tượng khán giả. Bài viết sẽ phân tích Yêu Miêu Truyện dưới góc độ đánh giá chuyên môn và cảm nhận từ các fan phim (truyện) Trung Quốc qua ba khía cạnh: nội dung, hình ảnh, diễn xuất.

Ngày dạo sen vàng bay tóc mượt,

Đêm xuân trướng ấm ủ hoa đào.

Mặt trời lên vội, đêm xuân ngắn,

Từ đấy nhà vua nhãng thị trào.

Mùa hè năm 762, thượng hoàng Lý Long Cơ bỗng dưng mắc căn bệnh lạ. Nhà sư Không Hải (Sometani Shota) được mời từ Nhật Bản sang cứu chữa cho ngài; thế nhưng, lúc vừa đến nơi thì thượng hoàng đã băng hà. Phát hiện yêu khí hiện diện nơi hoàng cung, Không Hải cùng quan thái sử Bạch Cư Dị (Hoàng Hiên) quyết định điều tra tin đồn về con yêu miêu đang gây xôn xao khắp thành Trường An mấy ngày gần đây. Lần theo dấu vết yêu miêu để lại, cả hai dần khám phá tấn bi kịch đau thương ẩn sau lớp vỏ hào nhoáng của một triều đại phồn thịnh.

Giới phê bình uy tín đều nhận định phần kịch bản Yêu Miêu Truyện gặp vấn đề rất lớn. Quá nhiều tình tiết phụ (story B) thừa thãi, hoàn toàn có thể loại bỏ khỏi bộ phim mà không làm ảnh hưởng gì tới đường dây chính. Cách dẫn dắt lòng vòng, đầy ngẫu hứng nhưng thiếu sự tiết chế khiến khán giả cảm thấy rối quá rối rắm. Yếu tố trinh thám, phiêu lưu hết sức mờ nhạt, chỉ được giải quyết qua loa bằng vài ba đoạn hội thoại lẫn hồi ức. Trong khi đó, số lượng nhân vật lại đông đảo hơn mức cần thiết, cặp nam chính càng về cuối càng bị lép vế thấy rõ...

Tuy nhiên, cũng xuất hiện luồng quan điểm phản biện rằng Yêu Miêu Truyện chuyển thể khá thành công phần nội dung phức tạp từ nguyên tác tiểu thuyết. Những ai am tường lịch sử thời Đại Đường sẽ phải thét lên sung sướng bởi việc lồng ghép tinh tế hàng loạt sự kiện, nhân vật lịch sử có thật. Đơn cử như chuyến hành trình vượt biển sang Trung Quốc thỉnh giáo Mật Tông của Hoằng Pháp Đại Sư Không Hải, thiên tình sử giữa Đường Huyền Tông và Dương Ngọc Hoàn, điển tích thi tiên Lý Bạch xuất thần phóng bút bộ ba Thanh Bình Điệu, quá trình Bạch Cư Dị sáng tạo nên kiệt tác Trường Hận Ca, sứ giả nước Oa Abe no Nakamaro... Và còn rất nhiều chi tiết thú vị khác.

Ngoài ra, theo họ, tổng thể Yêu Miêu Truyện không hề gắng sức giải quyết một vụ kỳ án đông tây kim cổ hay câu chuyện trừ yêu diệt ma đậm nét liêu trai. Kết hợp nhuần nhuyễn chính sử cùng dã sử bên cạnh màu sắc huyền hoặc, bộ phim chỉ đơn thuần phơi bày lại dòng lịch sử với một góc nhìn khác, giúp người xem thêm cảm thông phận đời nữ nhi hồng nhan đa truân, chỉ như con cờ trong tay bậc đế vương thời kì phong kiến. Sau khi xem xong, chắc hẳn mỗi cá nhân sẽ có cảm nhận riêng cho bản thân mình những giá trị sâu lắng.

Ly Cung cao tít lồng mây biếc,

Tiên nhạc mê hồn vẳng bốn phương.

Sớm tối ca êm hoà múa dịu

Não nùng tơ trúc đắm quân vương.