Vì sao có những ngân hàng 0 đồng?

Hệ lụy “không để phá sản ngân hàng"

Tháng 12/2011, việc nổ phát súng đầu tiên hợp nhất 3 ngân hàng TMCP: Sài Gòn, Đệ Nhất, Việt Nam Tín Nghĩa thành ngân hàng Sài Gòn (SCB) mới đã không xảy ra tình trạng rút tiền ồ ạt. Với sự hỗ trợ của Ngân hàng Nhà nước mà BIDV là ngân hàng được chỉ định đã rót khoảng 2.400 tỷ đồng cho SCB tái cơ cấu, các khoản vay trên thị trường liên ngân hàng của SCB cũng được giãn nợ. Điều này đã giúp cho SCB hoạt động ổn định trở lại như ngày nay.

Như vậy, niềm tin về ngân hàng dù có xấu đến đâu thì Ngân hàng Nhà nước không để đổ vỡ đã tạo một ý niệm an toàn cho các ngân hàng khác.

Tuy nhiên, sau hàng loạt “diễn biến” của các ngân hàng trong thời gian qua, từ đầu năm 2015, Ngân hàng Nhà nước đã phải dùng đến hình thức mua 3 ngân hàng với giá 0 đồng. Một nước cờ khá bất ngờ với các ngân hàng TMCP khi niềm tin về câu nói của Thống đốc vẫn như đinh đóng cột “không để phá sản ngân hàng”.

Nguyên nhân, các ngân hàng này hoạt động kinh doanh không hiệu quả, gây lỗ lớn tới âm vốn điều lệ, trong khi vốn điều lệ trên sổ sách của Ngân hàng TMCP Xây Dựng (VNCB – tên viết tắt cũ) là 3.000 tỷ đồng; của Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank) là 5.350 tỷ đồng và của Ngân hàng TMCP Dầu Khí Toàn Cầu (GP.Bank) là 3.018 tỷ đồng.

VNCB đã bị ông Phạm Công Danh, nguyên Chủ tịch VNCB rút ruột trên 18.000 tỷ đồng để đổ vào các dự án của Thiên Thanh, trong đó Tập đoàn Thiên Thanh đã ký hợp đồng ủy thác hơn 900 tỉ đồng kỳ hạn hai năm cho công ty Quản lý quỹ Lộc Việt để đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp…

Không tin các ngân hàng này lại có sai phạm lớn đến như vậy, trao đổi với một lãnh đạo cũ của VNCB đã chia sẻ với BizLIVE, cho thấy những hoạt động cho vay của VNCB thật nguy hiểm. Vị này cho biết, nhiều hồ sơ cho vay của VNCB bộc lộ rõ những sai sót nhưng vẫn tiến hành giải ngân, tín dụng của VNCB như “một mó bòng bong” khó gỡ.

Liên quan đến việc khiến OceanBank bị mua 0 đồng, nguyên Tổng giám đốc OecanBank kiêm Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), Nguyễn Xuân Sơn đã làm mất 800 tỷ đồng vốn góp của PVN tại ngân hàng này. Ông Hà Văn Thắm, nguyên Chủ tịch OceanBank cũng dính đến cho vay sân sau.

Còn hoạt động của GPBank, theo kết luận của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, từ năm 2012 bị thua lỗ trong kinh doanh, âm vốn chủ sở hữu và quản trị, điều hành kém hiệu quả. Thông tin trên thị trường GPBank âm vốn tới 9.000 tỷ đồng.

Một lãnh đạo GPBank cho rằng, GPBank bị lỗ nhiều nhưng chỉ là… lỗ kỹ thuật, do việc định giá tài sản và hoạt động kinh doanh mất cân đối khi vẫn huy động vốn, song không cho vay ra. Nợ tốt đã trả hết, chỉ còn những khoản nợ xấu và vẫn có tài sản đảm bảo, chủ yếu là bất động sản.

Vì sao ngân hàng không được “chết” và phải dùng phương án mua ngân hàng 0 đồng? Đó là để đảm bảo an toàn hệ thống và quyền lợi của người gửi tiền.

Với tổng tiền gửi của khách hàng tại VNCB đến cuối tháng 6/2013 là 34.000 tỷ đồng, tổng tài sản khoảng 28.000 tỷ đồng; tổng tiền gửi khách hàng của OceanBank đến 30/6/2014 là 50.097 tỷ đồng, tổng tài sản là 68.738 tỷ đồng và tiền gửi khách hàng của GPBank cuối năm 2011 là 22.000 tỷ đồng, tổng tài sản là 35.000 tỷ đồng.