Ngân hàng Việt có thể bị “thôn tính” bởi các ông lớn khu vực

“Những ngân hàng này dù không có lợi thế địa phương nhưng đổi lại quy mô lớn, sản phẩm phong phú, chất lượng cao, quản trị nội bộ hiệu quả và chuyên nghiệp… nên khả năng thành công trong dài hạn rất lớn”, TS Mai phân tích.

Đối mặt với nguy cơ bị “thôn tính”

TS. Mai còn cho rằng các ngân hàng nội còn bị thách thức duy trì hoạt động độc lập, tránh bị mất quyền kiểm soát hoặc bị mua lại bởi các định chế tại chính lớn trong khu vực.

Theo cam kết gia nhập AEC, đến cuối năm 2015, Việt Nam phải điều chỉnh tăng sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực tài chính từ mức hiện tại là 30% (đối với ngân hàng) và 49% (đối với bảo hiểm). Dù theo lộ trình hội nhập từng bước, tỷ lệ này chưa cần đạt ngay tới mức 70% như quy định nhưng mức 40 – 50% trong lĩnh vực ngân hàng là khó tránh khỏi.

Đây là nỗi lo mà cơ quan quản lý hay các ngân hàng đều hiểu, bởi vậy Chính phủ mới để mức sở hữu hiện tại nhằm giảm sự chi phối của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam theo cục bộ, không có khả năng thông tin.

“Vì theo Luật Doanh nghiệp, những quyết định quan trọng tại ĐHĐCĐ phải đạt được sự đồng thuận của 75% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết trở lên, đối với quyết định bán cổ phần cần đạt được sự đồng thuận 75% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết trở lại. Từ đó cho thấy cổ đông hoặc nhóm cổ đông nắm giữ trên 35% vốn điều lệ có quyền phủ quyết mọi quyết định quan trọng tại ĐHĐCĐ. Với quy định đó, đối tác nước ngoài hiện nay không có áp lực hay chi phối các hoạt động của NHTM trong nước”, TS. Nguyễn Quang Minh, Phó trưởng khoa Kế toán tài chính, Đại học Hải Phòng, bình luận.

Do vậy, hòa nhập một thị trường chung ASEAN mở ra cơ hội phát triển tầm khu vực đối với các NHTM Việt Nam nhưng cũng kèm theo nguy cơ phải thu hẹp hoạt động, tiến tới bị mất quyền kiểm soát hoặc mua lại.

“Theo đó, từ mức sở hữu cổ phần hiện tại đang bằng 0, khi các rào cản về sở hữu và pháp lý khác được dỡ bỏ, với tiềm lực rất lớn, khả năng các ngân hàng trong khu vực thôn tính các ngân hàng nội dù khó thực hiện nhanh chóng song vẫn có thể trở thành hiện thực”, TS. Mai phân tích.

Vậy nên, công việc hiện tại mà các ngân hàng cần làm đó là củng cố tiềm lực về quy mô vốn kinh doanh. Mục tiêu hướng tới là hình thành một số ngân hàng có mức vốn điều lệ bằng 5 tỷ USD để từ đó nâng tổng tài sản lên khoảng 50 tỷ USD. Các ngân hàng còn lại sẽ có vốn điều lệ quanh mức 1 tỷ USD.

Theo tính toán, hiện Agribank là ngân hàng có quy mô tài sản lớn nhất là 33,278 tỷ USD, chỉ nhỉnh hơn ngân hàng lớn thứ 4 tại Indonesia, đó là ngân hàng Bank Negara Indonesia với 31,784 tỷ USD và kém xa những ngân hàng lớn thứ 5 tại các nước trong khối như UOB của Singapore là 225.114 tỷ USD, Hong Leong Financial Gropup của Malaysia là 57,121 tỷ USD, Bank of Ayudhya của Thái Lan là 36,056 tỷ USD.

Để tăng vốn điều lệ, ngoài cách thức phát hành cổ phiếu mới, các ngân hàng cần phải đẩy nhanh quá trình sáp nhập, hợp nhất theo kế hoạch tái cơ cấu hệ thống của NHNN (kỳ vọng đến năm 2017 sẽ rút gọn hệ thống còn khoảng 15 ngân hàng).

“NHNN tiếp tục khuyến khích các hoạt động mua lại và sáp nhập ngân hàng, thông qua đó chấm dứt sự tồn tại của các ngân hàng yếu, không đủ sực cạnh tranh trên thị trường, tạo ra một tổ chức tài chính mới với quy mô lớn hơn, mạnh hơn. Theo đó, những ngân hàng có nợ xấu cao, tình hình tài chính có dấu hiệu chưa lành mạnh cần nhanh chóng tìm kiếm đối tác để thực hiện các thương vụ M&A”, TS. Minh phân tích.