Doanh nghiệp thép lãi kỷ lục

Đặc biệt trong tháng 3 khi quyết định áp thuế tự vệ bổ sung tạm thời đối với mặt hàng thép thanh và phôi thép từ Trung Quốc - quốc gia chiếm trên 50% thị phần nhập khẩu thép của Việt Nam được ban hành, lượng thép tiêu thụ tăng đột biến đạt xấp xỉ 1 triệu tấn, gấp hơn 2 lần so với tháng trước đó.

Tuy nhiên, theo đánh giá của bộ phận phân tích các công ty chứng khoán, câu chuyện sản lượng tiêu thụ tăng sau khi áp thuế chống bán phá giá với thép Trung Quốc lại chủ yếu đến từ yếu tố đầu cơ của các đại lý thép trước quyết định áp thuế tự vệ tạm thời đi vào hiệu lực, hơn là nhu cầu thực sự của thị trường.

Số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam cũng cho thấy sự tăng trưởng nóng chỉ mang tính nhất thời khi sản lượng bán hàng của thép xây dựng đã giảm về dưới 800.000 tấn trong tháng 4 sau khi lên mức kỷ lục vào tháng 3, và chạm đáy hơn 400.000 tấn vào tháng 6/2016. Đến những tháng cuối năm, sản lượng sản xuất và tiêu thụ thép xây dựng chỉ ở ngưỡng 600.000 tấn.

Tốc độ tăng trưởng sản lượng sản xuất và tiêu thụ thép xây dựng cả năm đạt trên 20%, cũng chủ yếu nhờ kết quả đột biến từ đầu năm. Trong khi những tháng cuối năm chỉ còn duy trì mức tăng so với cùng kỳ trên 10%.

Khi thị trường cho thấy sức hấp thu thực tế chỉ ở ngưỡng tăng trưởng 10-15%, giá các nguyên liệu sản xuất quan trọng như quặng sắt và than cốc cũng dự báo sẽ có nhiều yếu tố bất ổn trong năm tới.

Báo cáo phân tích của Công ty chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho biết, mặt bằng giá quặng sắt năm 2017 kỳ vọng ở mức bình quân 65 USD mỗi tấn sẽ cao hơn mức giá vốn trung bình các doanh nghiệp lò cao năm 2016 khoảng 15%, còn giá than mỡ nhập khẩu dự báo cao gấp đôi trong năm tới.

Với những doanh nghiệp sản xuất thép xây dựng sử dụng công nghệ lò cao như Hòa Phát hay Gang thép Thái Nguyên, việc phải dự trữ nguyên liệu trong dài hạn - điều không thể tránh khỏi, sẽ chịu rủi ro về biến động giá. Đặc biệt khi nguồn nguyên liệu phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nhập khẩu.

Theo báo cáo tài chính của Hòa Phát, tổng giá trị hàng tồn kho của công ty tính đến cuối năm 2016 đã tăng 44% so với đầu năm, đạt hơn 10.391,5 tỷ đồng. Trong đó giá trị nguyên vật liệu tăng gần 34% lên 3.649 tỷ đồng, giá trị hàng mua đang trên đường hơn 1.471 tỷ đồng. Tổng dự phòng giảm giá cho hai khoản mục này tại thời điểm kết thúc năm 2016 gần 120 tỷ đồng.

VCBS cũng dự báo, giá thép sẽ có xu hướng tăng do những tác động này. Dự kiến sẽ ở mức xấp xỉ 11 triệu đồng mỗi tấn so với mức 9,5 triệu đồng hiện tại.

Xét về khía cạnh tiêu thụ, giá tăng sẽ dẫn tới nhu cầu đầu cơ của các đại lý cao hơn, mặc dù tác động tích cực đến sản lượng bản hàng trong những tháng đầu năm nhưng sẽ khó duy trì đến hết năm. Điều này không khác so với trường hợp đầu năm 2016 khi áp thuế chống bán phá giá. Ngoài ra, giá tăng xuất phát từ yếu tố chi phí sản xuất cũng sẽ tác động không tích cực đến biên lợi nhuận.

Dự báo của VCBS, các doanh nghiệp sử dụng công nghệ lò điện như Thép Việt Ý hay Thép Dana-Ý sẽ phải nhập khẩu phôi thép và chịu ảnh hưởng từ thuế chống bán phá giá. Sản xuất gần như quanh điểm hòa vốn trong năm 2017.

Trong khi đó, biên lợi nhuận ròng của nhóm doanh nghiệp lò cao như Hòa Phát hay Giang thép Thái Nguyên sẽ chỉ đạt khoảng 10%.