Doanh nghiệp gỗ và cơn khát nguyên liệu

“Họ thu mua ồ ạt bất kể chủng loại, chất lượng xấu tốt khiến DN gỗ Việt Nam điêu đứng. Trong khi nguyên liệu không ổn định thì giá đồ gỗ không thể tăng. Tôi nghĩ chúng ta cần cấm hẳn xuất khẩu gỗ tròn, cấm ngay không cần lộ trình”, bà Trương Mộng Trinh - Giám đốc Công ty TNHH Mộc Lục (Bình Dương) kiến nghị.

Đặt ra một loạt câu hỏi đầy bức xúc, bà Nguyễn Thị Kiều Nga (Công ty TNHH Phát triển ở Bình Dương) lo ngại: “DN Trung Quốc vẫn đang thu mua gỗ cao su ồ ạt nhưng họ mua để làm gì, mang về nước hay đi đâu, không ai biết. Họ đến tận xưởng cưa đặt tiền cọc rồi đưa xe đến chở gỗ đi đâu, không ai biết. Có mang ra cảng để xuất, đóng thuế hay không, cũng không ai biết. Hay là mang để ở đâu đó, chờ giá lên, bán ngược ra thị trường Việt Nam với giá cao, cũng không ai biết. Nạn nhân chính là DN Việt Nam sử dụng gỗ cao su phải mua với giá cao”.

Liên kết để ứng phó với sự cạnh tranh của DN Trung Quốc

Dự kiến đến năm 2020 xuất khẩu gỗ và đồ gỗ đạt 10 tỷ USD thì nguồn cung gỗ nguyên liệu sẽ thêm 4 - 5 triệu m3/năm. Đây là một thách thức không nhỏ mà ngành chế biến gỗ phải đối mặt.

Chất lượng gỗ rừng trồng có đường kính nhỏ là chủ yếu, năng suất lại thấp. Theo ông Bùi Như Việt (BIFA), gỗ tràm, keo, chu kỳ khai thác 7 - 10 năm mới đạt chất lượng nhưng hiện nay nông dân lại chuộng trồng các loại giống F4, F5 chỉ sau 4 - 5 năm là thu hoạch, chất lượng gỗ kém hẳn, không đủ kích cỡ để chế biến mà chủ yếu để băm dăm phục vụ ngành giấy”.

Bên cạnh đó, thách thức lớn chính là chứng chỉ cho gỗ. Đến nay mới chỉ có khoảng 200 ngàn ha gỗ rừng trồng ở Việt Nam được cấp chứng chỉ FSC, chiếm 8% diện tích rừng sản xuất của cả nước. Yêu cầu trong các năm tới phải có 100% gỗ có chứng chỉ FSC và gỗ hợp pháp là một thách thức lớn đối với DN gỗ Việt Nam, trong khi mối liên kết giữa nông dân với DN trồng rừng vẫn chưa có.

Theo ông Điền Quang Hiệp - Giám đốc Công ty MIFACO, ở Mỹ có hiệp hội gỗ cứng, còn ở Việt Nam các hiệp hội gỗ hầu hết là nơi quy tụ những DN chế biến gỗ (HAWA, BIFA...) chứ chưa có hiệp hội của những DN chuyên trồng rừng. Đây là một nguyên nhân khiến cho nguồn gỗ nguyên liệu chưa ổn định.

Để cứu vãn thị trường gỗ nguyên liệu, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định vừa kiến nghị Chính phủ ban hành các giải pháp hạn chế xuất khẩu gỗ bằng cách tăng thuế gỗ tròn và gỗ xẻ lên 20%, hạn chế thương nhân nước ngoài thu gom, khống chế thị trường gỗ nguyên liệu rừng trồng. Vấn đề quan trọng nữa là cần sự liên kết giữa các DN để đối phó với việc DN Trung Quốc cạnh tranh nguyên liệu.

Ông Nguyễn Chiến Thắng - Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) góp ý: “Tôi từng sang Trung Quốc nhiều lần và nhận thấy độ liên kết giữa các DN gỗ với nhà cung ứng rất cao. Chỉ có liên kết DN mới tạo được niềm tin, giữ được chuỗi giá trị, hạ giá thành sản phẩm”.