Trái cây: Giá giảm thê thảm

Ông Võ Văn Rô (ngụ xã Hòa An, TP Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp) cho biết gia đình ông canh tác 10 công xoài cát chu, hiện đang thu hoạch rộ nhưng thương lái chỉ mua với giá 7.000 đồng/kg. Trong khi cách đây một tháng, thương lái đến tận vườn mua với giá 15.000 đồng/kg.

Sẽ còn giảm nữa

Ông Trương Văn Đời (ngụ xã Mỹ Tịnh An, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang) trồng hơn 1.000 gốc thanh long ruột đỏ nhưng 2 tháng nay, giá cứ lên xuống thất thường. “Mỗi lần thương lái lại vườn là tôi lo lắng vì giá thanh long ruột đỏ “lên ít xuống nhiều”. Có lúc họ mua 60.000 đồng/kg, khi thì 40.000 đồng/kg, lúc chỉ còn 15.000 đồng/kg. Dự báo giá thanh long còn giảm nữa khi nhiều nơi đồng loạt thu hoạch rộ các loại trái cây từ tháng 5 trở đi” - ông Đời lo lắng.

Chua chát nhất là người trồng ổi, hiện giá ổi bán tại vườn chỉ từ 3.000-4.000 đồng/kg. Mang 2 giỏ ổi không hạt ra chợ Trà Ôn bán, bà Bùi Thị Năm (ngụ xã Lục Sĩ Thành, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) buồn rầu: “Năm nay, vườn ổi trúng mùa nhưng ngặt nổi nhà ai cũng thu hoạch nên giá bán chỉ 10.000 đồng/3 kg mà chẳng ai mua”.

Trong khi đó, nhiều loại trái cây đã được cấp chứng nhận Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu (GlobalGAP) với mục tiêu hướng tới thị trường xuất khẩu nhưng chỉ bán được trong nước. Ông Trần Văn Tây, Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã (HTX) Bưởi Năm Roi Mỹ Hòa, than: “Tháng 10-2014, khách hàng Nga đặt mua 200 tấn bưởi/tháng với giá 26.000 đồng/kg nhưng HTX phải từ chối vì không đủ số lượng giao. Với hơn 26 ha bưởi, mỗi vụ chỉ thu hoạch vài chục tấn nên HTX không dám ký hợp đồng với đối tác, sợ không có hàng giao thì phải đền”. HTX Bưởi Năm Roi Mỹ Hòa hình thành đã gần 9 năm nhưng luôn trong tình trạng thiếu vốn, trình độ xã viên còn yếu… “Hơn 1 năm nay, bưởi đạt chứng nhận GlobalGAP chỉ bán trong nước” - ông Tây ngậm ngùi.

Trung gian hưởng lợi

Chiều muộn, chợ tự phát trên đường Trang Tử (quận 5, TP HCM) đoạn bên hông bến xe Chợ Lớn tấp nập người. Thấy chúng tôi dừng xe, chị bán trái cây đon đả mời: “Mua trái cây đi em, đang rộ mùa nên rẻ, “bao” ngon. Ổi 10.000 đồng/kg, xoài cát chu 20.000 đồng/kg, dưa lê 9.000 đồng/kg, xoài cát Hòa Lộc 45.000 đồng/kg…”.

Tại chợ đầu mối Bình Điền, giá bán lẻ dưa hấu từ 5.000-6.000 đồng/kg, bưởi Năm Roi 20.000-25.000 đồng/kg, xoài cát chu 15.000-20.000 đồng/kg (tùy trọng lượng), ổi 6.000-7.000 đồng/kg, bưởi da xanh 55.000-65.000 đồng/kg… Theo một tiểu thương ở chợ Bình Điền, hiện một số loại trái cây đang rộ mùa nên giá rất rẻ. Tuy nhiên, xoài cát Hòa Lộc thất mùa, bưởi, cam nghịch mùa nên giá bán vẫn cao.

Trong các siêu thị, giá bán hầu hết mặt hàng trái cây tương đương giá chợ, riêng một số trái cây đặc sản như bưởi da xanh, xoài cát Hòa Lộc có mức chênh lệch khá cao: ổi 10.000-11.000 đồng/kg, xoài cát Hòa Lộc 55.000-58.000 đồng/kg, bưởi da xanh (loại đẹp, bao lưới) 76.000-79.900 đồng/kg, bưởi năm roi 34.900-38.000 đồng/kg.

Giải thích lý do giá một số loại trái cây - đặc biệt là các loại đặc sản như bưởi da xanh, xoài cát Hòa Lộc, sầu riêng… - bán ở siêu thị cao hơn giá thị trường, các siêu thị cho rằng trái cây vào siêu thị phải đạt tiêu chuẩn VietGAP (Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam), GlobalGAP, được lựa chọn khá đồng đều về mẫu mã, trọng lượng và “cõng” thêm các chi phí vận chuyển, thuế, chi phí bán hàng cùng phần lợi nhuận của nhà bán lẻ.

Điệp khúc nông sản, trái cây được mùa - rớt giá lặp đi lặp lại nhiều năm nay và ngày càng trầm trọng hơn. Trong khi đó, giá trái cây, nông sản từ nhà vườn đến bàn ăn của người tiêu dùng có khoảng chênh lệch giá không nhỏ. Theo GS-TS Võ Tòng Xuân, nguyên nhân chính là do trái cây, nông sản qua quá nhiều khâu trung gian trước khi được bán cho người tiêu dùng. GS-TS Võ Tòng Xuân lấy ví dụ: Ở Thái Lan, giá bán 1 kg đường khoảng 7.500 đồng, qua biên giới Tây Nam của Việt Nam tăng lên 8.500 đồng/kg do chỉ tốn tiền vận chuyển. Trong khi đó, cũng 1 kg đường đó, tại siêu thị Thái Lan bán đến 22.000/kg vì qua nhiều khâu và chịu nhiều khoản thuế, phí. Càng qua ít trung gian thì chi phí càng giảm, chênh lệch giá càng ít. Mặt hàng trái cây cũng vậy.

Bài toán đầu ra: Vẫn không lời giải