Tôm, cá cũng oằn mình cõng phí

Ông Nguyễn Văn Đạo, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Gò Đàng, một doanh nghiệp (DN) xuất khẩu cá tra lớn ở tỉnh Tiền Giang, cho biết phí lớn nhất mà công ty ông và hầu hết DN thủy sản đang phải gánh nặng nhất là phí kiểm nghiệm chỉ tiêu, chất lượng sản phẩm.

Hiện nay mỗi container thủy sản xuất khẩu phải đóng phí kiểm nghiệm lên đến 15 triệu đồng. Như vậy, tính ra mỗi năm chỉ riêng Công ty Cổ phần Gò Đàng đã phải bỏ ra 5-6 tỉ đồng để đóng các loại phí này.

Đau đầu vì phí kiểm nghiệm

Theo ông Đạo, hiện nay danh mục các khoản thu lệ phí kiểm nghiệm chất lượng, an toàn vệ sinh thủy sản xuất khẩu có hàng trăm khoản liên quan đến kiểm tra các chỉ tiêu: cảm quan và vật lý, vi sinh, hóa học thông thường, hóa học đặc biệt, hóa học của nước...

Ông Đạo cho rằng việc kiểm tra từng lô hàng xuất khẩu gây lãng phí về thời gian, tiền bạc của DN. Cụ thể, một container hàng thủy sản xuất khẩu tốn 5-15 triệu đồng phí kiểm nghiệm các chỉ tiêu chất lượng. Chưa hết, DN còn phải mất cả tuần lễ cho mỗi lô hàng kiểm xong trước khi xuất khẩu. Điều này làm cho thủy sản nước ta bán ra thị trường thế giới thường có giá cao và khó có thể cạnh tranh với các đối thủ.

“Điều bất hợp lý là Cục Quản lý nông lâm thủy sản (Nafiqad) kiểm tra với tần suất quá cao. Trong khi như DN tôi nhiều năm nay không hề vi phạm các chỉ tiêu chất lượng, dư lượng kháng sinh vẫn phải chịu kiểm tra khắt khe” - ông Đạo bức xúc.

Trên thực tế, các DN xuất khẩu phải đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Cuối cùng DN vừa phải tốn chi phí kiểm nghiệm ở trong nước, vừa phải tốn chi phí kiểm nghiệm trả cho cơ quan kiểm tra nước nhập khẩu. Ông Đạo nói tiếp: “Nghịch lý là khi Nafiqad kiểm tra rồi nhưng hàng của DN nếu vẫn bị phát hiện vi phạm chất lượng thì DN tự chịu. Vậy kiểm nghiệm trong nước có hiệu quả không?”.

Một số DN còn cho rằng việc kiểm tra chất lượng đang thực hiện theo kiểu “chặn đầu ra” chứ không phải kiểm để ngăn ngừa, xử lý trường hợp làm không tốt. Điều này dễ tạo ra lỗ hổng cho một số DN không tuân thủ quy trình, đồng thời tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), cho hay ở nhiều quốc gia khu vực như Mỹ, EU, để đủ điều kiện xuất khẩu điều quan trọng nhất là nhà máy sản xuất, chế biến của DN phải được kiểm tra, đánh giá và đáp ứng luật lệ an toàn thực phẩm của những tổ chức uy tín nhất định.

Khi đã thông qua sự đánh giá này, DN sẽ được cấp chứng thư (nếu cần) mà không cần thiết phải tiến hành kiểm tra, lấy mẫu kiểm nghiệm từng lô hàng trước khi xuất khẩu.

“Hiệp hội đã kiến nghị Nafiqad, Bộ NN&PTNT giảm tần suất kiểm tra các lô hàng thủy sản xuất khẩu. Với các DN kiểm tra nhiều lần không vi phạm nên tạo điều kiện cho họ xuất khẩu thuận lợi, nhanh chóng” - ông Hòe cho hay.

Để gỡ khó cho DN, vẫn theo ông Hòe, đối với thị trường có yêu cầu thì cơ quan quản lý mới kiểm tra, còn thị trường không yêu cầu thì thôi.

“Vẽ” thêm thủ tục

Theo Vasep, nhiều DN xuất khẩu thủy sản rất bất bình về thủ tục đăng ký hợp đồng, chi phí thẩm định, tiêu chuẩn bắt buộc với sản phẩm cá tra.