Mua cổ phần doanh nghiệp, ngân hàng có thể bị thua lỗ, thao túng

Đối với hình thức công ty con, Dự thảo Thông tư quy định các khoản góp vốn vào công ty con phải bị loại trừ hoàn toàn khỏi vốn cấp 1 riêng lẻ, phần vốn góp, mua cổ phần của một doanh nghiệp khi tính tỷ lệ CAR.

Ở hình thức này, TCTD góp vốn với tỷ lệ lớn, sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc vốn cổ phần có quyền biểu quyết của doanh nghiệp nhận vốn góp, thậm chí là 100%, có quyền chi phối toàn bộ đối với công ty con.

“TCTD có vai trò rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của công ty con. Do đó, để công ty con được thành lập và hoạt động hiệu quả, TCTD phải có khả năng quản trị, điều hành; năng lực tài chính, chất lượng hoạt động tốt, và tuân thủ pháp luật”, NHNN bình luận.

- Việc góp vốn mua cổ phần để thành lập, mua lại công ty con hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính được quy định tại Điều 103 Luật các TCTD theo hướng khuyến khích, hoặc bắt buộc các TCTD, đặc biệt là các NHTM được hoặc phải thành lập công ty con hoạt động trong một số lĩnh vực tín dụng tiêu dùng, cho thuê tài chính, bao thanh toán…

Đây là những hoạt động cơ bản của một NHTM, nhưng do một số đặc thù của các hoạt động nêu trên nên Luật các TCTD khuyến khích NHTM lập công ty con để thực hiện các hoạt động này nhằm chuyên môn hóa hoạt động, tách biệt rủi ro và quản lý rủi ro với hoạt động của NHTM. Do đó, hình thức này là hình thức được quy định với điều kiện “lỏng” nhất so với các hình thức còn lại.

Đối với hình thức công ty liên kết, TCTD có mức sở hữu vốn khá cao, từ trên 11% đến 50% vốn điều lệ hoặc vốn cổ phần có quyền biểu quyết của doanh nghiệp nhận vốn góp.

“Nhưng trong nhiều trường hợp, TCTD lại không nắm quyền kiểm soát, chi phối nên không hoàn toàn chủ động được trong hoạt động quản lý rủi ro và/hoặc đưa ra những quyết định quan trọng trong kiểm soát, xử lý rủi ro. Khi các mối quan hệ sở hữu trở nên phức tạp hơn thì có thể TCTD sẽ bị thao túng gián tiếp thông qua các công ty liên kết”, NHNN lo ngại.

Do vậy, điều kiện áp dụng đối với hình thức góp vốn vào công ty liên kết sẽ được yêu cầu cao hơn so với hình thức góp vốn vào công ty con về mặt quản trị, điều hành và kinh nghiệm hoạt động của TCTD.

Để thực hiện hoán đổi nợ thành vốn góp, mua cổ phần, Dự thảo Thông tư quy định các TCTD phải đảm bảo các điều kiện sau: Chỉ được thực hiện đối với nợ thuộc nhóm 5 hoặc nợ đã được xử lý bằng dự phòng rủi ro; Tổng mức góp vốn, mua cổ phần dưới mọi hình thức không vượt quá 40% vốn điều lệ và quỹ dự trữ của ngân hàng thương mại, không vượt quá 60% vốn điều lệ và quỹ dự trữ của công ty tài chính; Tuân thủ tỷ lệ bảo đảm an toàn trước và sau khi hoán đổi nợ thành vốn góp, mua cổ phần, trừ trường hợp đặc biệt khi các TCTD đang trong quá trình triển khai tái cơ cấu theo chỉ đạo của Thống đốc.